SOSYAL GÜVENLİK
KURUMU
Emeklilik Hizmetleri
Genel Müdürlüğü
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık
Sigortası Kanunu, Kanun ile Yürürlükten Kaldırılan Kanunlar ve İlgili
Yönetmeliklere İstinaden Kanunun 4. Maddesinin Birinci Fıkrasının (a), (b) ve
İlk Defa 2008/Ekim Ay Başından İtibaren (c) bendi Kapsamında Sigortalı
Olanların Emeklilik İşlemleri ile 3201 Sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk
Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından
Değerlendirilmesi Hakkında Kanuna Göre Borçlanılan Süreler Dikkate Alınarak
Bağlanan Aylıklara İlişkin Emeklilik İşlemleri
GENELGE
2018/38
06 KASIM 2018
İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ KISIM
AYLIĞA HAK KAZANMA
KOŞULLARINI ETKİLEYEN
TEMEL EMEKLİLİK
KAVRAMLARI
1. Sigortalılık
Süresi........................................................................................................... 1
1.1. Sigortalılık
Süresinin Başlangıcını Etkileyen Faktörler................................................ 2
1.1.1. İşe Giriş
Tarihi ile Primlerin Ödenmeye Başladığı Tarihin Farklı Olması................ 2
1.1.2. Kurumca Devir
Alınan 506 Sayılı Kanunun Geçici 20. Maddesi Kapsamındaki
Sandıklar............................................................................................................................ 2
1.1.3. 18 Yaşın
Altında Geçen Hizmetler.......................................................................... 2
1.1.4. Birden Fazla
Sigortalılık Haline Tabi Olma.............................................................. 4
1.1.5. Kanunun
Yürürlük Tarihinden Önce Birden Fazla Sosyal Güvenlik Kanununa
Tabi Hizmeti Olanlar.......................................................................................................... 4
1.1.6. Borçlanmalar........................................................................................................... 4
1.2. Sigortalılık
Süresine Eklenen Süreler......................................................................... 4
2. Prim Ödeme Gün
Sayısı............................................................................................... 5
2.1. Prim Ödeme Gün
Sayısı Koşulları ve Prim Ödeme Gün Sayılarını Oluşturan
Hizmetler........................................................................................................................... 5
2.2. Prim Ödeme Gün
Sayısına Eklenen Süreler............................................................. 5
2.2.1. Maden
İşyerlerinin Yer Altı İşlerinde Geçen Çalışmalar.......................................... 5
2.2.2. 5434 Sayılı
Kanunun Mülga 32. Maddesine Göre FHSZ........................................ 5
2.2.3. Fiili Hizmet
Süresi Zammına (FHSZ) Tabi Çalışmalar............................................ 6
2.2.4. Başka Birinin
Sürekli Bakımına Muhtaç Derecede Ağır Engelli Çocuğu Bulunan
Kadın Sigortalılar................................................................................................................ 6
3. Yaş................................................................................................................................. 7
3.1. Sigortalı
Emeklilik İşlemlerinde Yaş Kavramı ve Uygulaması................................... 7
3.2. Yaş Hadlerinden
İndirim Yapılması............................................................................ 8
3.2.1. 506 Sayılı
Kanunun Mülga Ek 5. Maddesi Kapsamındaki İtibari Hizmet
Süreleri.............................................................................................................................. 8
3.2.2. FHSZ
Kapsamındaki Hizmetler............................................................................... 9
3.2.3. Başka Birinin
Sürekli Bakımına Muhtaç Derecede Ağır Engelli Çocuğu
Bulunan Kadın Sigortalılar................................................................................................. 9
4. 4/1-(a) Kapsamında
Aylık Bağlanacak Sigortalılardan 506/Ek 5, 5434/32 ve
Kanunun 40. Maddesine Tabi Hizmetlerin Aylığa Hak
Kazanma Koşullarında
Değerlendirilmesi............................................................................................................. 10
4.1. 506/Ek 5 ve
Kanunun 40. Maddesine Tabi Hizmetlerin Değerlendirilmesi.............. 11
4.2. Kanunun Geçici
48. Maddesine Göre Prim Farkını Ödeyenlerin Fiili Hizmet
Süresi Zammından Yararlanmasına İlişkin Usul ve
Esaslar........................................... 16
4.3. 5434 sayılı
Kanunun mülga 32. ve Kanunun 40. Maddesi Kapsamındaki
Hizmetlerin Değerlendirilmesi.......................................................................................... 16
İKİNCİ KISIM
KISA VE UZUN VADELİ
SİGORTA KOLLARINDAN SAĞLANAN YARDIMLAR
BİRİNCİ BÖLÜM
İŞ KAZASI VE MESLEK
HASTALIĞI SİGORTASI
1. Sürekli İş
Göremezlik Geliri......................................................................................... 18
1.1. Sürekli İş
Göremezlik Gelirinin Hesaplanması......................................................... 19
1.2. İş Kazası ve
Meslek Hastalığında Hizmetlerin Birleştirilmesi................................... 24
1.3. Birden Fazla İş
Kazasına Uğrama Durumu.............................................................. 26
1.4. Gelir Alt Sınırı............................................................................................................ 27
1.5. Gelirlerde
Yapılan Artırım ve İndirimler.................................................................... 27
1.6. Sürekli İş
Göremezlik Derecesi İtirazlarıyla İlgili Mahkeme Kararları Hakkında
Yapılacak İşlemler........................................................................................................... 29
1.7. Gelirin
Başlangıcı...................................................................................................... 30
1.8. Gelirin
Sermayeye Çevrilmesi................................................................................. 30
1.9. Maddi
Tazminatların Gelirlerden Kesilmesi.............................................................. 31
1.10. Diğer Hususlar........................................................................................................ 31
2. Ölüm Geliri.................................................................................................................. 33
2.1. Ölüm Gelirinin
Hesaplanması................................................................................... 34
2.2. Ölüm Geliri
İşlemlerinde Ölüm Nedeninin Belirlenmesi Usul ve Esasları ile
Ölüm Geliri Bağlanacak Sigortalı Dosyasında
Bulunması Gereken Belgeler................. 35
2.3. 2008/Ekim Öncesi
Ölen ve SİD Oranı % 50’nin Altında Olup Ölüm Nedeni
İş Kazası ve Meslek Hastalığına Bağlı Olmayan
Sigortalıların Hak Sahiplerine
Yapılacak İşlemler........................................................................................................... 36
3. Sürekli İş
Göremezlik Geliri/Ölüm Geliri Dosyalarının Tasnifi.................................... 37
İKİNCİ BÖLÜM
MALULLÜK SİGORTASI
1.Malullük
Sigortasından Sağlanan Yardımlar................................................................ 37
2. Malul Sayılma.............................................................................................................. 37
3. Malullük Aylığına
Hak Kazanma Koşulları................................................................... 40
4. Malullük Aylığının
Başlangıcı....................................................................................... 41
5. Malullük Aylığı
Başvurusu Ve İstenecek Belgeler....................................................... 42
6. Malullük Aylığının
Kesilmesi, Yeniden Başlaması Ve Durum Değişiklikleri................ 43
7. Malullük Aylığı
Almakta İken Çalışma Nedeniyle Aylığın Kesilmesi Gerektiği
Daha Sonra Tespit Edilenler............................................................................................ 45
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YAŞLILIK SİGORTASI
1. Yaşlılık
Sigortasından Sağlanan Yardımlar.................................................................. 47
2. Yararlanma
Koşulları................................................................................................... 47
2.1. Genel Koşullar.......................................................................................................... 47
2.1.1. 4/1-(a) ve
4/1-(b) Kapsamında 8.9.1999 (Dahil) Tarihinden Önce Sigortalı
Olanlar............................................................................................................................. 47
2.1.2. 4/1-(a) ve
4/1-(b) Kapsamında 8.9.1999 (Hariç) ila 30.4.2008 (Dahil)
Tarihleri Arasında
Sigortalı Olanlar.................................................................................. 51
2.1.3. 30.4.2008
(Hariç) Sonrasında Sigortalı Olanlar..................................................... 51
2.2. Özel Koşullar............................................................................................................ 53
2.2.1. Kanuna Göre
Özel Şartlarla Aylığa Hak Kazanma Koşulları................................ 53
2.2.2. 2008/Ekim Ay
Başından Önce Sigortalı Olan 4/1-(a) Sigortalılarının Özel
Şartlara Göre Aylığa
Hak Kazanma Koşulları................................................................. 59
3.Yaşlılık Aylığı
Başvurusu............................................................................................... 61
4. Yaşlılık Aylığının
Başlangıcı.......................................................................................... 63
5. Prim Borcu Olan
Sigortalıların Aylık Başlangıcı.......................................................... 64
6. Yaşlılık Aylığının
Kesilmesi ve Yeniden Bağlanması................................................... 69
6.1. İlk Defa Kanuna
Tabi Sigortalı Olanlar..................................................................... 69
6.2. Kanunun Yürürlük
Tarihinden Önce Sigortalı Olanlar.............................................. 69
6.3. Aylık
Kesildikten Sonra Yeniden Çalışmaya Başlayanların Hizmetlerinin
Değerlendirilmesi............................................................................................................. 71
6.4. 5335 Sayılı
Kanun Kapsamında Çalışmaya Başlayanların Aylık Kesildikten
Sonraki Hizmetlerinin
Değerlendirilmesi......................................................................... 71
6.4.1. Aylığın
Kesilme Tarihinin Belirlenmesi ve Yeniden Bağlanmasında Aranacak
Şartlar.............................................................................................................................. 72
6.4.2. Aylık
Bağlanacak Statü ve Aylık Hesabı............................................................... 73
6.5. Aylığa Hak
Kazanma Koşullarının Oluşmadığının Aylık Bağlandıktan Sonra
Tespit Edilmesi ve Aylığın Tekrar Başlaması.................................................................. 74
6.6. Çalışma
Nedeniyle Aylığın Kesilmesi Gerektiği Daha Sonra Tespit Edilenler......... 76
6.7. Aylık
Bağlandıktan Sonra Prim Ödeme Gün Sayısı Eksik Olduğu Tespit
Edilenler........................................................................................................................... 77
6.8. İş Akitleri
Feshedilen veya Görevlerine Son Verilen Sigortalılardan Mahkeme
Kararıyla Görevlerine
İade Olunanların Aylıklarının Kesilmesi ve Yeniden
Başlatılması...................................................................................................................... 82
7. 4/1-(a)
Sigortalıları İçin Kıdem Tazminatı.................................................................... 83
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ÖLÜM SİGORTASI
1. Ölüm Sigortasından
Sağlanan Yardımlar.................................................................... 84
2.Yararlanma Şartları...................................................................................................... 84
2.1. Sigortalıya
İlişkin Koşullar......................................................................................... 84
2.2. Hak Sahiplerine
İlişkin Koşullar................................................................................ 86
2.2.1. Eşe Aylık
Bağlama Şartları.................................................................................... 87
2.2.2. Çocuklara
Aylık Bağlama Şartları......................................................................... 87
2.2.3. Ana ve Baba.......................................................................................................... 93
2.2.4. Ana ve Babaların
Gelir Tespit İşlemleri................................................................. 95
2.3. 5.12.2017
tarihli Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde Yapılan Değişikliğe
Göre Hak Sahiplerine İlişkin Koşullar.............................................................................. 95
3. Kanunun Geçici
Maddelerine Göre Ölüm Aylığına Hak Kazanma Koşulları.............. 98
3.1. Kanunun Geçici
59. Maddesi Gereği Ölüm Gelir/Aylığına Hak Kazanma
Koşulları........................................................................................................................... 98
3.2. Kanunun Geçici
66. Maddesi Gereği Ölüm Gelir/Aylığına Hak Kazanma
Koşulları......................................................................................................................... 100
3.2.1. Ölüm
Geliri/Aylığı Bağlama İşlemlerinde Sigortalılara ve Hak Sahiplerine
İlişkin Koşullar ve
Uygulama Esasları........................................................................... 101
3.2.2. Ölüm
Geliri/Aylığı Hesaplanması, Hisseler ve Gelir/Aylık Başlangıcı................. 102
4. Ölüm Aylığı
Başvurusu.............................................................................................. 103
5. Ölüm Aylığının
Başlangıcı.......................................................................................... 103
6. Hak Sahiplerine
Paylaştırılması................................................................................. 107
6.1. Eşe Bağlanacak
Aylığın Oranı................................................................................ 107
6.2. Çocuklara
Bağlanan Aylıkların Oranı..................................................................... 107
6.3. Ana ve Babaya
Bağlanan Aylıkların Oranı............................................................. 107
7. Evlenme Ödeneği
Verilmesi...................................................................................... 107
8. Cenaze Ödeneği
Verilmesi........................................................................................ 108
9. Ölüm Aylığının
Kesilmesi, Yeniden Başlaması, Durum Değişiklikleri....................... 109
9.1. Ölüm Aylığının
Kesilmesi ve Yeniden Başlaması................................................... 109
9.1.1. Dul Eşin
Aylıkları.................................................................................................. 109
9.1.2. Erkek
Çocukların Aylıkları................................................................................... 109
9.1.3. Kız Çocukların
Aylıkları........................................................................................ 110
9.1.4. Malul
Çocukların Aylıkları.................................................................................... 110
9.1.5. Ana ve Babanın
Aylıkları..................................................................................... 111
9.2. Diğer Durum
Değişiklikleri ve Ölüm Gelir/Aylıklarının Yaştan Dolayı
Durdurulması Uygulaması............................................................................................. 111
9.2.1. Boşandığı
Eşiyle Fiilen Birlikte Yaşayan Eş ve Çocukların Durum
Değişiklikleri................................................................................................................... 111
9.2.2. 2022 sayılı 65
Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk
Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanunun 2. Maddesi
Gereğince
Uygulanan Fark
Aylıkları............................................................................................... 112
10. Sigortalıya
İlişkin Koşullarda Değişikliğin Olduğunun Ölüm Aylığı Bağlandıktan
Sonra Tespit Edilmesi.................................................................................................... 114
11. Ölüm Aylığı
Almakta İken Çalışma ve Öğrenci Niteliği Taşımaması Nedeniyle
Aylığın Kesilmesi Gerektiği Daha Sonra Tespit
Edilenler.............................................. 115
BEŞİNCİ BÖLÜM
UZUN VADELİ SİGORTA
KOLLARINA İLİŞKİN
ORTAK UYGULAMALAR
1. Kanunun Geçici 63.
Maddesi Uygulaması................................................................ 117
1.1. Kanunun Geçici
63. Maddesi Gereği 4/1-(b) Kapsamında Hizmeti Durdurulan
Sigortalıların 4/1-(a)
ve 4/1-(b) Kapsamında Gelir/Aylık Bağlama İşlemleri.................. 117
1.1.1. Malullük veya
Yaşlılık Aylığı Talebinde Bulunup Henüz Aylık Bağlama İşlemi
Sonuçlandırılmamış
Olanlar.......................................................................................... 118
1.1.2. Ölüm Aylığı
Talebinde Bulunup Henüz Aylık Bağlama İşlemi
Sonuçlandırılmamış Olanlar.......................................................................................... 121
1.2. Geçici 63. Madde
Kapsamındaki Hizmetleri Dava Konusu Edenlerin
Gelir/Aylık Bağlama İşlemleri........................................................................................ 125
1.3. Gelir Bağlama
İşlemlerinde Geçici 63. Madde Uygulaması.................................. 125
1.4. 4/1-(a), 4/1-(b)
ve 4/1-(c) Kapsamında Gelir/Aylık Bağlandıktan Sonra
Gelir/Aylık
Bağlanmadan Önceki Sürelere İlişkin 4/1-(b) Hizmeti Tespit
Edilenlerle İlgili Geçici 63. Madde Uygulaması............................................................. 126
1.4.1. Malullük ve
Yaşlılık Aylığı Durdurulan veya İptal Edilenler.................................. 126
1.4.2. Ölüm Aylığı
Durdurulan, Kesilen veya İptal Edilenler.......................................... 127
2. 6191 Sayılı Kanuna
Göre Yapılacak İşlemler............................................................ 129
3. Kanunun Geçici 37.
Maddesi Gereği Malullük Ve Ölüm Aylığına Hak Kazanma
Koşulları......................................................................................................................... 130
4. Uçucu Personele
Verilen İtibari Hizmet Sürelerinin Aylık Bağlama İşlemlerinde
Değerlendirilmesi........................................................................................................... 131
5. 5434 Sayılı Kanuna
Göre Zamanaşımına Uğramış Sürelerin Aylık Bağlama
İşlemlerinde
Değerlendirilmesi...................................................................................... 131
6. Kanunun Geçici 36.
Maddesine Göre Borçlanılan Hizmetlerin Aylık Bağlama
İşlemlerinde
Değerlendirilmesi...................................................................................... 132
7. Sosyal Güvenlik
Destek Primi İle İlgili Hükümler...................................................... 132
8. Aylık Bağlandıktan
Sonra Yurt Dışında Çalışanlar.................................................... 134
9. Muhtar
Sigortalılara Aylık Bağlanması...................................................................... 134
10. Gelir/Aylık
Bağlama İşlemlerinde Dikkat Edilecek Hususlar.................................. 135
ALTINCI BÖLÜM
YURTDIŞI
BORÇLANMASINDA TAHSİS İŞLEMLERİ
1. Sigortalılık
Başlangıcının Tespiti................................................................................. 136
1.1. Sosyal Güvenlik
Sözleşmelerinde Özel Hüküm Bulunan Ülkeler İçin
Sigortalılık Başlangıcı..................................................................................................... 137
1.2. Sosyal Güvenlik
Sözleşmesinde Özel Hüküm Bulunmayan Ülkeler ile Sosyal
Güvenlik Sözleşmesi
İmzalanmamış Ülkeler İçin Sigortalılık Başlangıcı...................... 139
1.3. Ev Kadınlığı
Sürelerinin Borçlandırılmasında Sigortalılık Başlangıcı....................... 140
2. Aylık Bağlama
Şartları............................................................................................... 141
2.1. Yurda Kesin
Dönüş Yapmak.................................................................................. 141
2.2.Borcun Tamamını
Ödemek..................................................................................... 142
2.3. Sosyal Güvenlik
Kanunlarına Göre Aylığa Hak Kazanmak................................... 142
2.4. Kuruma Yazılı
Başvuruda Bulunmak..................................................................... 142
3. Aylıkların
Başlangıcı................................................................................................... 143
4. Yurt Dışı
Borçlanmada Aylıkların Hesaplanması....................................................... 144
5. Aylıkların
Kesilmesi ve Yeniden Bağlanması............................................................ 146
5.1. 3201 Sayılı
Kanuna Göre....................................................................................... 146
5.2. İlgili Sosyal
Güvenlik Kanununa Göre.................................................................... 147
5.3. Sosyal Güvenlik
Destek Primi Uygulaması........................................................... 147
6. Diğer ve Ortak
Hususlar............................................................................................ 148
6.1. Kısmi Aylıkların
Tam Aylığa Dönüştürülmesi......................................................... 148
6.2. Hak Sahiplerinin
Aylık Bağlama İşlemleri.............................................................. 150
6.3. Farklı
Sigortalılık Statüsünde Borçlandırılan Yurt Dışı Süreleri............................... 151
6.4 Borçlandırılan
Yurt Dışı Sürelerinin Farklı Statüde Değerlendirilerek
Aylık Bağlanması........................................................................................................... 151
6.5. Zorunlu Göç
Nedeniyle Türk Vatandaşlığına Geçenlerin Tahsis İşlemleri............. 151
6.6. Yoklama
İşlemleri................................................................................................... 151
6.7. Kazanılmış
Haklar................................................................................................... 152
ÜÇÜNCÜ KISIM
AYLIK HESAPLAMA SİSTEMİ
1. Kanunla Getirilen
Yeni Sistem................................................................................... 153
1.1. Aylık Hesabına
Esas Parametreler........................................................................ 154
1.1.1. Prime Esas
Kazançlar......................................................................................... 154
1.1.2. Prim Ödeme Gün
Sayısı..................................................................................... 156
1.1.3. Aylık Bağlama
Oranı........................................................................................... 156
1.2. Aylık Hesabı............................................................................................................ 157
2. 2008/Ekim (Hariç)
Öncesi Sigortalı Olup, 2008/Ekim (Dahil) Sonrası Tahsis
Talebinde Bulunan
Sigortalılar ( Karma Sistem)........................................................... 157
2.1. 4/1-(a)
Sigortalıları İçin............................................................................................ 158
2.1.1. 2008/Ekim
(Hariç) Öncesi Kısmi Aylığın (A) Hesabı........................................... 158
2.1.2. 2008/Ekim
(Dahil) Sonrası Kısmi Aylığın (B) Hesabı
(5510 SK M. 29-GM
2/b)............................................................................................... 160
2.1.3. Kısmi
Aylıkların Birleştirilmesi (5510 SK GM 2/c)............................................... 160
2.2. 4/1-(b)
Sigortalıları İçin............................................................................................ 161
2.2.1. Yaşlılık
Aylıkları.................................................................................................... 161
2.2.2. Malullük ve
Ölüm Aylıkları................................................................................... 163
2.3. 2008/Ekim ay
başından itibaren ilk defa 4/1-(c) kapsamında sigortalı olanlar....... 164
2.4. 2926 Sayılı
Kanuna Tabi Sigortalılar....................................................................... 164
2.5. 2925 Sayılı
Kanuna Tabi Sigortalılar....................................................................... 166
2.6. Günlük
Kazançların ve Kısmi Aylıkların Hesaplanmasında Fiili Hizmet Zammı
Sürelerinin
Değerlendirilmesi......................................................................................... 167
2.7. 2000-2008/Eylül
(Dahil) Tarihleri Arası Askerlik Borçlanmalarının 2008/Ekim
Ayından İtibaren
Tahsis Talebinde Bulunan Sigortalıların Aylık Hesabında
Değerlendirilmesi........................................................................................................... 167
2.8. Hizmet
Borçlanmalarının Aylık Bağlama İşlemlerinde Değerlendirilmesi.............. 169
2.9. Malullük Aylığı
Almakta İken Yeniden Çalışmaya Başlayanların Aylık Hesabı...... 170
DÖRDÜNCÜ KISIM
ORTAK HÜKÜMLER
BİRİNCİ BÖLÜM
İNTİBAK İŞLEMLERİ
1. 2000 Öncesi
4/1-(a) Emeklilerinin İntibak İşlemleri................................................... 171
1.1. Kapsam.................................................................................................................. 172
1.2. 1999/Aralık
Aylığının Hesaplanması....................................................................... 172
1.3. 1999/Aralık
Aylığının 2013/Ocak Ayına Taşınması................................................ 173
1.4. Mevcut Aylıkla
Mukayese...................................................................................... 173
1.5. İntibak
Aylığının Hesaplanmasında Diğer Usul ve Esaslar..................................... 174
2. 1.4.2002 ile
30.6.2002 Süresinde Aylık Bağlanan 4/1-(b) Emeklilerinin İntibak
İşlemleri......................................................................................................................... 174
İKİNCİ BÖLÜM
ALT SINIR AYLIKLARI
1. Malullük, Yaşlılık
ve Ölüm Aylıklarında Alt Sınır Aylığı.............................................. 176
2. 2008/Ekim Sonrası
Alt Sınır Aylığına Esas Aylık Bağlama Oranının Tespiti............. 177
3. Hak Sahiplerine
Bağlanacak Ölüm Aylığı Alt Sınırları............................................... 177
4. İş Kazası veya
Meslek Hastalığı Sonucu Bağlanacak Gelirlerde Alt Sınırlar............ 179
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
GELİR VE AYLIKLARIN
BİRLEŞMESİ
1. 2008/Ekim Ay
Başından İtibaren Kanuna Göre Bağlanan Gelir ve Aylıklar............. 179
1.1. Aylıkların
Birleşmesi............................................................................................... 180
1.2. Gelirlerin
Birleşmesi................................................................................................ 182
1.3. Gelir ve
Aylıkların Birleşmesi.................................................................................. 184
1.4. En Yüksek
Ödemeye İmkan Veren İki Dosyanın Tespiti...................................... 185
2. Kanunun Yürürlük
Tarihinden Önce Bir Veya Birden Fazla Dosyadan Gelir ve
Aylık Alanlar................................................................................................................... 189
2.1. Kanunun Geçici
7. Maddesi Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar....................... 189
2.2. Kanunun Yürürlük
Tarihinden Önce Bir Dosyadan Gelir veya Aylık Alanlar......... 190
2.2.1. Kanunun
Yürürlük Tarihinden Önce Bir Dosyadan Gelir ve Aylık Almakta
İken, Kanuna Göre Yeni Bir Dosyadan Gelir veya
Aylığa Hak Kazananlar................. 190
2.2.2. Kanunun
Yürürlük Tarihinden Önce Bir Dosyadan Gelir ve Aylık Almakta
İken, 506, 1479, 2925 ve 2926 Sayılı Kanunlara Göre
Yeni Bir Dosyadan Gelir
ve Aylığa Hak Kazanılması............................................................................................ 192
2.2.3. Kanunun
Yürürlük Tarihinden Önce Bir Dosyadan Gelir/Aylık Almakta İken,
Kanuna Göre Birden
Fazla Dosyadan Gelir/Aylığa Hak Kazananlar............................ 194
2.3. Kanunun Yürürlük
Tarihinden Önce Birden Fazla Dosyadan Gelir veya Aylık
Alanlar............................................................................................................................ 196
2.4. 2926 Sayılı
Kanuna Göre Bağlanmış Aylıklar........................................................ 201
2.5. 2925 Sayılı
Kanuna Göre Hak Kazanılan Gelir ve Aylıklar.................................... 203
2.6. 506 Sayılı
Kanunun Geçici 20. Madde Sandıkları.................................................. 204
3. Sosyal Sigorta
İşlemleri Yönetmelik Değişikliği Gereğince Birden Fazla
Gelir/Aylığa Hak
Kazananlar......................................................................................... 207
4. Belediye
Başkanlarına Ödenen Makam İle Görev/Temsil Tazminat Tutarları......... 215
5. Kapsamdan
Çıkarılacak Dosyaların Belirlenmesi Ve Yapılacak İşlemler................. 216
6. 506 Sayılı Kanunun
Mülga 96. Maddesinin Beşinci Fıkrasının Uygulanması
(A/S Kodları).................................................................................................................. 216
7. Birden Fazla
Dosyadan Ölüm Gelir/Aylığına Hak Kazananlardan Tercih
Hakkı Verilenler............................................................................................................. 221
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ZAMANAŞIMI VE HAK
DÜŞÜRÜCÜ SÜRE UYGULAMASI
1. Gelir ve Aylık
Bağlama İşlemlerinde Zamanaşımı Uygulaması................................ 226
2. Zamanında
Alınmayan Gelir ve Aylık Ödemelerinde Zamanaşımı Uygulaması...... 231
3. İş Kazası ve
Meslek Hastalığı Sigortasında Zamanaşımı Uygulaması...................... 232
4. İlk Defa 2008/Ekim
Ay Başından İtibaren 4/1-(c) Kapsamındaki Sigortalıların
Vazife Malullüğü ve
Ölüm Halinde Zamanaşımı Uygulaması....................................... 235
5. Gaiplikte
Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süre Uygulaması..................................... 236
6. Verese
İşlemlerinde Zamanaşımı Uygulaması.......................................................... 237
7. Hak Düşürücü Süre
Uygulaması.............................................................................. 238
BEŞİNCİ BÖLÜM
MAHKEME KARARLARININ
UYGULANMASI
ALTINCI BÖLÜM
TOPTAN ÖDEME
İŞLEMLERİ
1. Yaşlılık ve Ölüm
Toptan Ödemesi............................................................................. 242
1.1. Yaşlılık Toptan
Ödemesi......................................................................................... 242
1.2. Ölüm Toptan
Ödemesi........................................................................................... 244
2. Toptan Ödeme
İşlemlerinde Kullanılacak Güncelleme Katsayıları........................... 244
YEDİNCİ BÖLÜM
SEVK VE KONTROL
MUAYENE İŞLEMLERİ, MASRAFLARIN KARŞILANMASI,
KURUM SAĞLIK
KURULLARI VE İTİRAZ İŞLEMLERİ
1. Sevk İşlemlerinin
Yapılacağı Durumlar..................................................................... 245
2. Malullük
Sevklerinde Aranacak Şartlar ve Masrafların Karşılanması....................... 247
3. Sevk İşlemini
Yapacak Üniteler ve Sağlık Kurulu Raporu Düzenlemeye Yetkili
Sağlık Hizmet
Sunucuları.............................................................................................. 249
4. Malullük Tespitine
Yetkili Kurum Sağlık Kurulları ve Malullük Tespitine
İlişkin Belgeler................................................................................................................ 250
5. Kontrol Muayene
İşlemleri......................................................................................... 252
5.1. Kontrol
Muayenesi Sonucu Aylık Başlangıç Tarihinin Tespiti................................ 253
5.1.1. Sağlık Kurulu
Rapor Tarihinin Kontrol Muayene Tarihinden Önceki 3 Ay
İçinde Olması................................................................................................................. 254
5.1.2. Sağlık Kurulu
Rapor Tarihinin Kontrol Muayene Tarihinden Sonraki 3 Ay
İçinde Olması................................................................................................................. 254
5.1.3. Sağlık Kurulu
Rapor Tarihinin Kontrol Muayene Tarihinden Sonraki 3 Aylık
Süre Dışında Olması...................................................................................................... 255
5.2.Kurum Sağlık
Kurulunca Kontrol Muayenesi Değerlendirmeleri ve Kararları......... 255
5.3. Sosyal Sigorta
Yüksek Sağlık Kurulu Kararına İlişkin Kontrol Muayeneleri.......... 255
6. Malul Sayılmakla
Birlikte Malullük Aylığı Şartlarını Yerine Getiremeyen
Sigortalıların Sağlık
Kurulu Raporları ve Kontrol Muayene İşlemleri............................. 256
7. Kurum Sağlık
Kurullarınca Yapılacak Değerlendirmeler........................................... 256
8. Maluliyet
Tespitlerinde Esas Alınacak İlk İşe Giriş Tarihi Tespiti.............................. 259
8.1. Malullük
Sigortasından Sevk İşlemi Yapılan Sigortalıların Hizmet
Borçlanmaları................................................................................................................ 259
8.2. Yurt Dışı
Çalışmalarının Borçlanılması Durumunda Maluliyet Tespitinde
Esas Alınacak İlk İşe
Giriş Tarihi................................................................................... 259
9. Kurum Sağlık
Kurulu Kararlarına İtiraz...................................................................... 260
10. Engelliği Nedeniyle
Vergi İndiriminden Yararlanmaya Hak Kazanmış Olanların
Sevk ve Kontrol
Muayene İşlemleri.............................................................................. 261
SEKİZİNCİ BÖLÜM
SOSYAL YARDIM ZAMMI
VE TELAFİ EDİCİ ÖDEMELER
1. Sosyal Yardım
Zammı............................................................................................... 265
2. Telafi Edici
Ödemeler................................................................................................ 266
3. 506 Sayılı Kanunun
Mülga Ek 24. Madde Uygulaması............................................. 266
DOKUZUNCU BÖLÜM
AVANS ÖDENMESİ, EK
ÖDEMELER VE BAYRAM İKRAMİYESİ
1. Avans Ödenmesi....................................................................................................... 266
2. Ek Ödemeler............................................................................................................. 267
3. 4/1-(c) Kapsamında
Aylık Bağlanan Sigortalı ve Hak Sahiplerine Yapılan
100 TL’lik Ek Ödeme..................................................................................................... 267
4. 4/1-(c) Kapsamında
Aylık Bağlanan Sigortalı ve Hak Sahiplerine Yapılan
İlave Aylık...................................................................................................................... 268
5. Kanunun Ek 3.
Maddesi Kapsamında Ek Sigorta Primi Ödeyenlerin
Emeklilik İşlemleri.......................................................................................................... 268
5.1. İlave Aylık ve
İlave Toptan Ödemeye Hak Kazanılması, Hesaplanması,
Artırılması....................................................................................................................... 268
5.2. İlave Aylıkların
ve İlave Toptan Ödemenin Hak Sahiplerine Ödenmesi
Şartları........................................................................................................................... 269
5.3. İlave Aylıkların
Başlangıcı, Kesilmesi, Yeniden Bağlanması Şartları...................... 269
5.4. Diğer Konular.......................................................................................................... 270
6. Kanunun Ek 18.
Maddesi Kapsamında Ödenen Bayram İkramiyesi....................... 270
ONUNCU BÖLÜM
GELİR VE AYLIKLARIN
PEŞİN SERMAYE DEĞERLERİ VE ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN SORUMLULUĞU
1.Kurumun Rücu Hakkı................................................................................................. 270
2. Peşin Sermaye
Değeri Tabloları............................................................................... 272
3. Rücu Davalarına
Esas Peşin Sermaye Değerlerinin Hesaplanması........................ 273
4. Uzun Vadeli
Sigorta Kolları Bakımından Üçüncü Kişilerin Sorumluluğuna
İlişkin Uygulama............................................................................................................ 280
ONBİRİNCİ BÖLÜM
BELEDİYE BAŞKANLARI
1. Tazminat
Ödenebilmesi İçin Aranan Şartlar............................................................. 282
1.1. Yaşlılık Aylığı
Bağlanan veya Bağlanacak Olanlar................................................. 282
1.2. Malullük Aylığı
Bağlanan veya Bağlanacak Olanlar.............................................. 282
1.3. Ölüm Aylığı
Bağlanan veya Bağlanacak Olan Hak Sahipleri İçin......................... 282
1.4. 506 sayılı
Kanunun Geçici 20. Maddesine Tabi Sandıklardan Aylık Alanlar.......... 283
2. Seçimle İş Başına
Gelme Koşulu ve İstisnaları......................................................... 283
3. Tazminat
Başvuruları ve İstenecek Belgeler............................................................. 283
4. Tazminatların
Başlangıcı............................................................................................ 284
5. Görev veya Temsil
Tazminatı Ödenmeyecek Durumlar.......................................... 284
6. İlk Defa 2008/Ekim
Ay Başından Sonra Belediye Başkanlığına Seçilenlerin
Durumu.......................................................................................................................... 284
7. Diğer Hususlar........................................................................................................... 285
ONİKİNCİ BÖLÜM
VAZİFE MALULLÜĞÜ
1.Vazife ve Harp
Malullüğü Aylığı................................................................................. 285
1.1. Kapsamı.................................................................................................................. 285
1.2.Vazife
Malullüğünün Kuruma Bildirim Süresi.......................................................... 286
2. Vazife ve Harp
Malullüğü Aylığının Hesabı............................................................... 287
3. Vazife ve Harp
Malullüğü Kapsamında Hak Sahiplerine Ölüm Aylığı
Bağlanması.................................................................................................................... 289
4. Vazife
Malullerinin Tekrar Çalışmaya Başlamaları................................................... 290
5. Vazife
Malullerinin Aylıklarının Yükseltilmesi............................................................. 291
6. Ek Ödeme (Tütün
İkramiyesi)................................................................................... 292
7. Eğitim ve Öğretim
Yardımı........................................................................................ 294
8. Ek Ödeme ile
Eğitim ve Öğretim Yardımına İlişkin Ortak Hüküm........................... 295
9. Faizsiz Konut
Kredisi Hak Sahipliği Belgesi.............................................................. 295
10. Kanunun 4/1-(a)
Ve 4/1-(b) Kapsamındaki Sigortalılar Hakkında 2330 Sayılı
Kanun Uygulaması........................................................................................................ 296
10.1. Sigortalıların
2330 Sayılı Kanun Kapsamına Girip Girmediğinin Tespiti............... 296
10.2. 2330 Sayılı
Kanun Hükümlerine Göre Bağlanacak Aylıklarda Alt Sınır
Aylığı Uygulaması.......................................................................................................... 297
10.3. 2330 Sayılı
Kanun Hükümlerine Göre Aylık Bağlandıktan Sonra
Geçen Çalışma Sürelerinin Değerlendirilmesi.............................................................. 298
10.4. Maluliyete Esas
Engellilik Halinin Yaşlılık Aylığı Açısından Özel Hükümlerin
Uygulanmasına Hak
Kazandırmayacağı....................................................................... 299
10.5. Aylıkların Kesilmemesi......................................................................................... 300
10.6. 2330 Sayılı
Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun
Hükümleri Uygulanmak Suretiyle Aylık Bağlanacak
Sigortalı ve Hak Sahipleri
Yönünden Zamanaşımı Uygulaması............................................................................. 300
10.7. 2330 Sayılı
Kanunun 4. Maddesinin Birinci Fıkrasının (d) Bendi Kapsamında
Bağlanan Vazife
Malullüğü/Ölüm Aylıkları.................................................................... 301
ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM
667, 670,675, 684 VE
690 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELER İLE
İLGİLİ EMEKLİLİK
MEVZUATINA İLİŞKİN DÜZENLEMELER
1. 667 Sayılı KHK’da Öngörülen
Vazife Malullüğü Aylığı Bağlanması ve
Diğer Haklar.................................................................................................................. 303
1.1. 667 Sayılı KHK
Kapsamında Gelir/Aylık Bağlayacak Yetkili Birimler.................... 304
1.2. Gelir/Aylık
Bağlanacak Sigortalılık Statüsünün Tespiti........................................... 304
1.3. Bağlanacak
Gelir/Aylıklara Esas Hizmetlerin Değerlendirilmesi............................ 305
1.4. Vazife Malullüğü
Aylıklarına İlişkin Usul ve Esaslar............................................... 305
1.5. Vazife Malullüğü
Sevk ve Tespit İşlemlerine İlişkin Usul ve Esaslar..................... 306
1.6. Kanunun 4/1-(c)
bendi Kapsamında Vazife Malullüğü Aylığı Bağlanacak
Sigortalıların
Emeklilik İkramiyeleri............................................................................... 307
1.7. Nakdi Tazminat
ve Ek Tazminat Ödemesi............................................................ 308
2. 15 Temmuz
Gazilerine İlişkin İşlemler ve Sağlanan Haklar..................................... 308
3. 684 Sayılı KHK
Kapsamında Bağlanacak Aylıklarda Uygulanacak Usul
ve Esaslar...................................................................................................................... 311
4. Kanunun Ek 15.
Maddesine Tabi Çalışanların Emeklilik İşlemleri............................ 313
ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM
YERSİZ ÖDEMELER
1. Yersiz Ödemelerin
Kapsamı...................................................................................... 318
2. Yersiz Ödemelerin
Tespiti ve Değerlendirilmesi....................................................... 318
2.1. İlgililerin
Kasıtlı veya Kusurlu Davranışlarından Doğan Yersiz Ödemeler.............. 319
2.1.1. Kapsam............................................................................................................... 319
2.1.2. Yersiz Ödeme
Sürelerinin Tespiti........................................................................ 321
2.1.3. Yersiz
Ödemelerde Cumhuriyet Savcılığına Suç Duyurusunda Bulunulması.... 324
2.2. Kurumun Hatalı
İşlemlerinden Doğan Yersiz Ödemeler........................................ 325
2.3. 4/1-(c)
Kapsamında Yaşlılık Aylığı Alanlardan Yargı Kararları Gereğince
Emeklilik İşlemi
İptal Edilenler....................................................................................... 326
3. Yersiz Ödemelere
İlişkin Düzenlenecek Belgeler, Faiz Uygulaması ve Tebliği........ 327
3.1. Yersiz Ödemelere
İlişkin Düzenlenecek Belgeler.................................................. 327
3.1.1. Değerlendirme
Onayı.......................................................................................... 327
3.1.2. Borç Tablosu....................................................................................................... 327
3.1.3. Alacak Takip
Tablosu.......................................................................................... 327
3.1.4. Borçlular
Tablosu................................................................................................. 327
3.2. Faiz Uygulaması..................................................................................................... 328
3.3. Borcun Tebliği......................................................................................................... 328
4. Yersiz Ödemelerin
Tahsili.......................................................................................... 328
4.1. Alacaklardan
Mahsubu........................................................................................... 329
4.2. Gelir ve
Aylıklardan Kesilmesi................................................................................ 329
4.3. Gelir ve
Aylıkların Hesaplardan Yersiz Çekilmesi.................................................. 330
5. Yersiz Yapılan
Gelir/Aylık Ödemelerinin Tespiti İle Tahsiline İlişkin İşlemler............ 330
5.1. Aylığın İptali............................................................................................................. 330
5.2. Aylık Miktarının
Yanlış Hesaplanması.................................................................... 331
5.3. Aylığın Belirli
Bir Sürede Sehven Ödenmesi.......................................................... 332
5.4. Aylık
Başlangıcında Yapılan Hatalar....................................................................... 334
5.4.1. Tahsis Talep Tarihinin
Değişmesi........................................................................ 334
5.4.2. Sadece Aylık
Başlangıç Tarihinin Değişmesi...................................................... 335
5.5. Aylığın Yanlış
Statüde Bağlanması......................................................................... 335
5.6. Ölüm
Dosyalarında Hak Sahipleri Arasında Muvafakat ve Yersiz Ödemeler....... 339
6. Diğer Hususlar........................................................................................................... 342
7. Mosip Sisteminden Yapılan İşlemler......................................................................... 342
ONBEŞİNCİ BÖLÜM
EMEKLİLİK TALEBİNDEN
SARFINAZAR EDİLMESİ,
GELİR VE AYLIKLARIN
ÖDENMESİ,
DÜZELTİLMESİ VE
ARTIRILMASI
1. Tahsis Talebinden
Sarfınazar Edilmesi..................................................................... 343
2. Gelir ve Aylık
Ödemeleri........................................................................................... 344
2.1. Konutta Ödeme
Yapılması..................................................................................... 344
2.2. Gelir ve Aylık Ödemeleri
ile Hareket Görmeyen Hesaplar.................................... 345
2.3. Ödeme Günlerinde
Değişiklik Olması.................................................................... 345
2.4. Peşin Ödenen
Gelir/Aylıkların Geri Alınmaması.................................................... 346
3. Verese İşlemleri......................................................................................................... 346
4. 1479 ve 2926
Sayılı Kanunlara Göre Aylık Almakta Olanların Aylıklarından
Yapılan Sağlık
Kesintileri............................................................................................... 347
5. Gelir ve
Aylıklardan Yapılan İcra Kesintileri.............................................................. 347
6. Gelir ve Aylık
Artışları................................................................................................ 348
7. Gelir/Aylık ve Alt
Sınır Gelir/Aylık Hesabına Esas Kazanç Miktarları....................... 348
ONALTINCI BÖLÜM
TARIM SİGORTASI
1. 2925 Sayılı Kanun
Uygulamaları............................................................................... 349
1.1. Aylık Bağlanacak
Statü.......................................................................................... 349
1.2. İş Kazası ve
Meslek Hastalığı Sigortası.................................................................. 350
1.3. Ölüm Geliri............................................................................................................. 351
1.4. Malullük
Sigortası................................................................................................... 351
1.5. Yaşlılık
Sigortası...................................................................................................... 351
1.5.1. 8.9.1999
(Dahil) Tarihinden Önce Sigortalı Olanlar............................................ 351
1.5.2. 1.10.1999
(dahil) ila 30.4.2008 (dahil) Tarihleri Arasında Sigortalı
Olanlar........................................................................................................................... 352
1.5.3. 30.4.2008
(hariç) Sonrasında Sigortalı Olanlar................................................... 353
1.5.4. Yaşlılık
Aylığının Kesilmesi................................................................................... 353
1.6. Ölüm Sigortası........................................................................................................ 353
1.7. Toptan Ödeme....................................................................................................... 354
1.8. Evlenme ve
Cenaze Ödenekleri............................................................................ 354
2. Kanunun Ek 5.
Maddesine Tabi Sigortalılar (Tarım veya Orman İşlerinde
Hizmet Akdiyle
Süreksiz Olarak Çalışanlar)................................................................. 354
ONYEDİNCİ BÖLÜM
KANUNUN EK
MADDELERİNE GÖRE SİGORTALI SAYILANLARIN EMEKLİLİK İŞLEMLERİ
1. Kanunun Ek 6.
Maddesine Tabi Bazı Kısmi Süreli Çalışanların Emeklilik
İşlemleri......................................................................................................................... 355
2. Kanunun Ek 9.
Maddesine Tabi Ev Hizmetlerinde Çalışanların Emeklilik
İşlemleri......................................................................................................................... 355
ONSEKİZİNCİ BÖLÜM
DİĞER HUSUSLAR
1. Sosyal Güvenlik
Merkezlerinin Emeklilik İşlemlerine Başlatılması........................... 355
2. Yürürlükten
Kaldırılan Düzenlemeler......................................................................... 356
T.C.
SOSYAL GÜVENLİK
KURUMU BAŞKANLIĞI
Emeklilik Hizmetleri
Genel Müdürlüğü
Tarih : 06.11.2018
Sayı :
98547999-010.06-E.14860380
Konu : Emeklilik İşlemleri
GENELGE
2018 / 38
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu,
Kanun ile yürürlükten kaldırılan kanunlar ve ilgili yönetmeliklere istinaden
Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve ilk defa 2008/Ekim ay
başından itibaren (c) bendi kapsamında sigortalı olanların emeklilik işlemleri
ile 3201 sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen
Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanuna
göre borçlanılan süreler dikkate alınarak bağlanan aylıklara ilişkin uygulama
usul ve esasları aşağıda açıklanmıştır.
Kanunun emeklilik mevzuatına ilişkin maddeleri genel
olarak 2008/Ekim ay başı itibariyle yürürlüğe girmiştir.
Ancak, Kanunun geçici 7. maddesinin dokuzuncu fıkrasında
30.4.2008 (hariç) tarihinden sonra 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu, 1479
sayılı Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar
Kurumu Kanunu, 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu, 2925
sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu ve 2926 sayılı Tarımda Kendi
Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunlarına göre ilk defa
sigortalı veya iştirakçi olanlar hakkında bu Kanunun 28. maddesinin ikinci ve
üçüncü fıkrası hükümlerinin uygulanacağı öngörülmüş olup yaşlılık sigortasından
genel hükümlere göre aylık bağlama şartlarını düzenleyen 28. maddenin ikinci ve
üçüncü fıkralarında yer alan hükümler ilk defa 1.5.2008 tarihi itibariyle 506,
1479, 5434, 2925 ve 2926 sayılı kanunlara göre sigortalı olanlar için
uygulanacaktır.
Kanunun 4. maddesinde; Kanuna göre
sigortalı sayılanlar belirtilmiş olup, sigortalılık, hizmet kayıtları ve buna
ilişkin Genelgede yer almayan hususlar ile ilgili olarak 22.2.2013 tarihli ve
2013/11 sayılı “Sigortalılık İşlemleri” konulu Genelge hükümleri doğrultusunda
işlem yapılacaktır.
BİRİNCİ
KISIM
AYLIĞA
HAK KAZANMA KOŞULLARINI ETKİLEYEN
TEMEL
EMEKLİLİK KAVRAMLARI
Kanuna tabi malullük, yaşlılık ve ölüm
sigortalarına prim ödeyenlerin, sigorta kollarından yapılması gereken
yardımlara hak kazanıp kazanmadıklarının tespitinde, sigortalılık süresi, prim ödeme
gün sayısı ve yaş faktörlerine bakılmaktadır.
1. Sigortalılık
Süresi
Sigortalılık süresi, sigortalının malullük, yaşlılık ve
ölüm sigortalarına tabi olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarih ile aylık
bağlanması için yazılı istekte bulunduğu tarih, ölen sigortalılar için de ölüm
tarihi arasında geçen süre olarak dikkate alınmaktadır. Bu sürenin tamamen
çalışılarak ya da prim ödenerek geçirilmiş olması koşul olmadığı gibi, bu
sürenin başlangıç ve sonu arasında sigortalının aralıklı ya da birden çok sigortalılık
haline tabi çalışmasının, sigortalılık süresinin belirlenmesinde bir önemi
bulunmamaktadır.
Tahsis talep tarihi itibariyle 4/1-(c) kapsamında
sigortalı olanların sigortalılık süresi, sigortalılığın başlangıç tarihi ile
yetkili makamdan emekliye sevk onayı alınarak görevi ile ilişiğinin kesildiği
ayın son günü arasında geçen süre, sigortalılıkları herhangi bir nedenle sona
eren 4/1-(c) kapsamındaki sigortalılar için ise, sigortalılığın başlangıç
tarihi ile aylık bağlanması için yazılı istekte bulunduğu tarih arasında geçen
süredir. Bu kapsamdaki sigortalıların sigortalılık süresinin bitiş tarihi
belirlenirken, ölüm veya aylık bağlanmasını gerektiren hallerde görev
aylıklarının kesildiği tarih, 5434 sayılı Kanunun 40. maddesinde belirtilen yaş
hadleri ile sıhhi izin sürelerinin doldurulması halinde bu süre ve hadlerin
doldurulduğu tarihleri takip eden ay başı, diğer hallerde ise görevden
ayrıldıkları tarih esas alınacaktır.
Vazife malullüğü aylığı almakta iken, çalışmaya
başlamaları nedeniyle haklarında uzun vadeli sigorta hükümleri uygulananlar
için malullük, yaşlılık ve ölüm aylığı bağlanmasında veya toptan ödeme
yapılmasında esas alınacak sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı ve prime
esas kazancın hesaplanmasında, vazife malullüğü aylığı bağlandığı tarihten
önceki süreler dikkate alınmayacaktır.
Kanunun 38. maddesine göre, malullük,
yaşlılık ve ölüm sigortalarının uygulanmasında dikkate alınacak sigortalılık
süresinin başlangıcı; uluslararası sosyal güvenlik sözleşme hükümleri saklı
kalmak kaydıyla, sigortalının, mülga 5417, 6900, 506, 1479, 2925, 2926, 5434
sayılı kanunlar ile 506 sayılı Kanunun geçici 20. maddesi kapsamındaki
sandıklara veya Kanuna tabi malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi
olarak ilk defa kapsama girdiği tarih kabul edilecektir.
1.1. Sigortalılık
Süresinin Başlangıcını Etkileyen Faktörler
1.1.1. İşe Giriş
Tarihi ile Primlerin Ödenmeye Başladığı Tarihin Farklı Olması
4/1-(a) sigortalıları için söz konusu
olup, işe giriş tarihi ile primlerin ödenmeye başladığı tarih farklı ise, ilk
defa malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasına tabi prim ödenmeye başlanan tarih
sigortalılık süresinin başlangıcı olarak alınacaktır.
1.1.2. Kurumca Devir
Alınan 506 Sayılı Kanunun Geçici 20. Maddesi Kapsamındaki Sandıklar
Kurumca devralınan sandıklara tabi
olarak ilk defa prim veya kesenek ödenmeye başlanılan tarih sigortalılık
süresinin başladığı tarih olarak dikkate alınacaktır.
1.1.3. 18 Yaşın
Altında Geçen Hizmetler
Kanuna göre malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarının
uygulanmasında, 18 yaşından önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi
olanların sigortalılık sürelerinin 18 yaşını doldurdukları tarihte başladığı
kabul edilecektir. Bu tarihten önceki süreler için ödenen malullük, yaşlılık ve
ölüm sigortaları primleri, sadece prim ödeme gün sayılarının hesabına dahil
edilecektir.
4/1-(b) ve 4/1-(c) bendi kapsamındaki sigortalılardan,
bir meslek veya sanat okulunu bitirerek, 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu
hükümlerine göre mahkemece ergin kılınmak suretiyle, öğrenimleriyle ilgili görevlerde
çalışanlar için 18 yaşın bitirilmiş olması şartı aranmayacağından, bu kapsamda
18 yaşın altında kazai rüşt kararı tarihinden
itibaren başlayan sigortalılık başlangıç tarihleri, aynı zamanda sigortalılık
süresinin başlangıç tarihi olarak esas alınacaktır.
Kanunun yürürlük tarihinden önce sigortalı olan 4/1-(a)
ve 4/1-(b) sigortalıları için yalnızca yaşlılık aylığı bağlanmasında geçerli
olan 18 yaş uygulaması, malullük ve ölüm aylıklarında uygulanmayacaktır.
Kanunun geçici 6. maddesinin birinci fıkrasında, 506
sayılı Kanuna göre 1.4.1981 tarihinden önce malullük, yaşlılık ve ölüm
sigortalarına tescil edilmiş olanlar hakkında, Kanunun 38. maddesinin ikinci
fıkrasındaki sigortalılık süresinin 18 yaşın doldurulduğu tarihten
başlayacağına ilişkin hükmünün uygulanmayacağı öngörülmüştür. Buna göre,
4/1-(a) sigortalılarının, sigortalılık süresinin başlangıcı;
- 1.4.1981 tarihinden önce ise yaşa
bakılmaksızın sigortalılık süresinin başlangıç tarihi,
- 1.4.1981(dahil)
tarihinden sonra ise 18 yaşın doldurulduğu tarih,
olarak dikkate alınacaktır. Ancak, 18 yaş öncesinde geçen
çalışma süreleri prim ödeme gün sayısına ilave edilecektir.
Sigortalıların 506 sayılı Kanunun geçici 81. maddesine
göre aylığa hak kazanma koşullarının belirlenmesinde 18 yaş uygulamasına bakılmaksızın,
ilk işe giriş tarihine göre yaş, prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresi
koşulları tespit edilecektir. Söz konusu koşullardan sigortalılık süresi
koşulunun tahsis talep tarihinde yerine gelip gelmediği incelenirken ise, 18
yaş uygulamasına bakılacaktır.
Örnek 1: 10.1.1969 doğum tarihli kadın
sigortalı 17 yaşında iken 20.3.1986 tarihinde sigortalı olarak çalışmaya
başlamıştır. Sigortalının 506 sayılı Kanunun geçici 81. maddesinin (B) bendine
göre aylığa hak kazanma koşulları 18 yaş uygulamasına bakılmaksızın 20.3.1986
tarihli girişine göre 20 yıl, 42 yaş, 5075 gün olarak tespit edilmiştir.
Sigortalı tahsis talebinde bulunduğu zaman bu şartlardan 20 yıllık sigortalılık
süresi şartının yerine gelip gelmediğinin tespitinde sigortalının 18 yaşını
doldurduğu 10.1.1987 tarihi sigortalılık başlangıç tarihi olarak dikkate
alınacak ve 20 yıllık sigortalılık süre şartı bu tarihe göre belirlenecektir.
Dolayısıyla, sigortalılık süresi 10.1.2007 tarihinde dolacaktır.
Örnek 2:
İlk işe giriş
tarihi : 1.1.2009
Doğum tarihi : 10.7.1994
Tahsis talep
tarihi : 12.9.2021
Prim gün sayısı : 2000 gün
Çalışma gücü kayıp
oranı : % 70
Aylığa hak kazanma
koşulları : 10 yıl sigortalılık süresi,
1800 prim gün sayısı
Tahsis talep
tarihi : 12
9 2021
18 yaşın dolduğu
tarih : - 10 7 2012
2 2
9
Sigortalının 9 yıl sigortalılık süresi bulunması
nedeniyle tarafına malullük aylığı bağlanmayacaktır.
Ancak, bu sigortalının 2008/Ekim tarihinden itibaren ilk defa
4/1-(b) veya 4/1-(c) kapsamında sigortalı olup, bir meslek veya sanat okulunu
bitirerek 4721 sayılı Kanun hükümlerine göre mahkemece ergin kılınmak
suretiyle, öğrenimiyle ilgili görevlerde çalışması halinde;
Tahsis talep tarihi
: 12
9 2021
İlk işe giriş
tarihi : - 1
1 2009
11 8
12
Sigortalının 10 yıldan fazla sigortalılık süresi
bulunması nedeniyle tarafına malullük aylığı bağlanacaktır.
Örnek 3:
Doğum tarihi : 3.10.1993
İlk işe giriş
tarihi : 1.6.2010
Ölüm tarihi : 19.7.2016
Prim gün sayısı : 1000 gün
Aylığa hak kazanma
koşulları : 5 yıl sigortalık süresi, 900
prim gün sayısı
Ölüm tarihi : 19
7 2016
18 yaşın dolduğu
tarih : - 3
10 2011
16 9
4
Buna göre, en son 4/1-(a) kapsamında
iken vefat eden sigortalının hak sahiplerine, 5 yıllık sigortalılık süresi
şartı oluşmadığından ölüm aylığı bağlanamayacaktır.
1.1.4. Birden Fazla
Sigortalılık Haline Tabi Olma
Sigortalıların, birden fazla
sigortalılık haline tabi hizmetlerinin bulunması halinde, sigortalılık
başlangıç tarihi en eski olanı, sigortalılık süresinin başlangıcı olarak
dikkate alınacaktır.
1.1.5. Kanunun
Yürürlük Tarihinden Önce Birden Fazla Sosyal Güvenlik Kanununa Tabi Hizmeti
Olanlar
Farklı sosyal güvenlik kanunlarına tabi hizmetlerin mülga
2829 sayılı Kanun hükümlerine göre birleştirilmesi halinde, birleştirilen
hizmetlerin başlangıç tarihi (malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasına tabi
çalışmalar) 4/1-(a) kapsamında aylığa hak kazanma koşullarının tespitinde
sigortalılık süresinin başlangıcı olarak değerlendirilecektir.
Birden fazla sigortalılık haline tabi
çalışması olup 2008/Ekim tarihinden sonra ilk defa 4/1-(b) kapsamında sigortalı
olanların aylığa hak kazanma koşullarının tespitinde 4/1-(a) ve 4/1-(c)
kapsamında geçen hizmetler; 4/1-(c) kapsamında aylığa hak kazanma koşullarının
tespitinde ise 4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamında geçen hizmetler dikkate alınacak
ve sigortalılık süresinin başlangıcı olarak değerlendirilecektir.
1.1.6. Borçlanmalar
Kanunda hizmet borçlanması 41. ve geçici 7. maddelerde,
borçlanmanın usul ve esasları ise Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 66.
maddesinde açıklanmıştır.
41. maddeye göre yapılacak borçlanmalarda, borçlandırılan
sürenin Kanuna göre tespit edilen sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki
süreye ait olması halinde sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlandırılan gün
sayısı kadar geriye gidilmek suretiyle tespit edilecektir.
1.2. Sigortalılık
Süresine Eklenen Süreler
Kanunda sigortalılık süresine ilave yapılmasına ilişkin
herhangi bir hüküm bulunmamakla birlikte, Kanunun yürürlük tarihinden önce
mülga kanunlara göre hak kazanılan;
- 506 sayılı Kanunun
mülga ek 5. maddesi kapsamındaki itibari hizmet süreleri,
- Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar 5434 sayılı
Kanunun mülga 32. maddesine göre verilen fiili hizmet süresi zamları,
sigortalılık süresine
ilave edilecektir.
2008/Ekim ay başına kadar 506 ve 5434 sayılı kanunlara
tabi itibari hizmet süreleri ve fiili hizmet süresi zammı tabi oldukları kanun
hükümlerine göre değerlendirilecektir. Ancak, 506 sayılı Kanunun ek 5.
maddesinde sayılan itibari hizmet süresi kapsamında yer alıp Kanunun 40.
maddesinde sayılmayan işlerde Kanunun yürürlük tarihinden önce geçen çalışma
sürelerinin itibari hizmet süresi olarak değerlendirilmesinde 3600 gün prim
ödeme şartı aranmayacaktır.
5434 sayılı Kanunun mülga 32. maddesine göre verilen
fiili hizmet süresi zamları aynı zamanda prim ödeme gün sayısına ilave
edilecek, ancak yaş hadlerinden indirim yapılmayacaktır.
506 sayılı Kanunun ek 5. maddesine tabi
itibari hizmet süreleri sigortalılık süresine ilave edilecek, 3600 gün şartı
aranmaksızın yaş hadlerinden indirim yapılacak, ancak prim ödeme gün sayısına
eklenmeyecektir.
2. Prim Ödeme Gün
Sayısı
2.1. Prim Ödeme Gün
Sayısı Koşulları ve Prim Ödeme Gün Sayılarını Oluşturan Hizmetler
Kanun, malullük, yaşlılık ve ölüm aylıklarına hak kazanmada
belli bir prim ödeme gün sayısını koşul olarak aramaktadır. Prim ödeme gün
sayısı; malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak geçen sürelere ait
gün sayısını ifade etmektedir.
Sigortalıların prim ödeme gün sayılarını; zorunlu, isteğe
bağlı sigorta, ihya edilen, birleştirilen, yurt içi ve yurt dışı borçlanma
süreleri ile devir sandıklarına tabi geçen hizmetlere ait gün sayıları ile
maden işyerlerinin yeraltı işlerinde geçen hizmetlerin 1/4’ü, fiili hizmet
süresi zammı (FHSZ) ve başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır
engelli çocuğu bulunan kadın sigortalıların çalışmalarının 1/4’ü
oluşturmaktadır.
2.2. Prim Ödeme Gün
Sayısına Eklenen Süreler
2.2.1..Maden
İşyerlerinin Yer Altı İşlerinde Geçen Çalışmalar
Kanunun geçici 9. maddesinin altıncı
fıkrası gereğince; Kanunun yürürlük tarihinden önce 506 sayılı Kanunun mülga
hükümlerine göre sigortalı sayılanlardan, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten
önce maden işyerlerinin yer altı işlerinde çalışmaya başlayan sigortalıların,
Kanunun yürürlük tarihinden önce veya sonra bu işlerde geçen çalışmalarının en
az 1800 gün olması halinde, bu çalışmalarının dörtte biri toplam prim ödeme gün
sayılarına ilave edilecektir.
2.2.2. 5434 Sayılı
Kanunun Mülga 32. Maddesine Göre FHSZ
5434 sayılı Kanunun mülga 32. maddesi kapsamındaki fiili
hizmet süresi zamları 2829 sayılı Kanuna göre birleştirme kapsamında hizmetler
olup, Kanunun yürürlük tarihinden önceki süreler için söz konusu madde
kapsamında verilen FHSZ 4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamında aylık bağlanacak sigortalıların
prim ödeme gün sayılarına eklenecektir.
4/1-(b) kapsamındaki sigortalılardan 22.6.2013 tarihi
itibariyle tahsis talebinde bulunan ancak henüz aylık bağlama işlemi
sonuçlandırılmamış olanlar ile bu tarihten sonra tahsis talebinde bulunanların
1479 sayılı Kanunun geçici 10. maddesine göre aylığa hak kazanma koşullarının
tespitinde, 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen
Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanuna göre birleştirme kapsamında olan ve
1.10.1999 veya 1.6.2002 tarihlerinden önceki sürelere ait 5434/32. maddesi
kapsamındaki fiili hizmet süresi zammı, kademeli geçiş sürecinde sigortalıların
hizmet süresine ilave edilmek suretiyle aylığa hak kazanma koşullarının
tespitinde dikkate alınacaktır.
Örnek 1: 1.1.1985-31.12.1986 tarihleri arasında
4/1-(c) kapsamında 720 gün hizmeti ve yine bu sürelere ait 6 ay (180 gün) FHSZ
bulunan sigortalı, 15.1.1988 tarihinden itibaren 4/1-(b) kapsamında
sigortalıdır. Bu durumda, 1479 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinin ikinci
fıkrasına göre 1.6.2002 tarihi itibariyle yapılan değerlendirmede sigortalının
hizmet süresi 16 yıl 10 ay 16 gün olup, emekliliğe kalan süre 8 yıl 1 ay 14
gündür. Emeklilik koşulları 49 yaş ve 9000 gün olarak belirlenecek ve tahsis
talep tarihinde bu koşulların oluşup oluşmadığına bakılacaktır.
Örnek 2: 8.1.1955 doğumlu kadın sigortalının,
1.5.1987-30.6.1990 arasında 1139 gün 4/1-(b) kapsamında, 15.1.1991-14.11.1997
tarihleri arasında 2460 gün 4/1-(c) kapsamında hizmeti ve yine bu sürelere ait
1 yıl 8 ay 15 gün (615 gün) FHSZ bulunmakta olup, 1.10.2008 tarihinden itibaren
yine 4/1-(b) kapsamında sigortalıdır. Bu durumda, 1479 sayılı Kanunun geçici
10. maddesinin üçüncü fıkrasına göre 1.10.1999 tarihi itibariyle yapılan
değerlendirmede, sigortalının hizmet süresi 11 yıl 8 ay 14 gün olup, emekliliğe
kalan süre 3 yıl 3 ay 16 gündür. Sigortalının yaşı; 44 yaş 8 ay 23 gün, yaştan
dolayı emekliliğe kalan süre 5 yıl 3 ay 7 gündür. En geç gerçekleşen yaşa göre
emeklilik yaşı 52 yaş ve 5400 gün olarak belirlenecek ve tahsis talep tarihinde
bu koşulların oluşup oluşmadığına bakılacaktır.
Örnek 3: Sigortalının 15.1.1990-14.1.1995
süresinde 4/1- (c) kapsamında 1800 gün hizmeti ve bu süreye ilişkin 450 gün
FHSZ bulunmaktadır. Sigortalının 1.1.1995 tarihi itibariyle 4/1-(b) kapsamında
sigortalılığı devam etmektedir. Aylığa hak kazanma koşulları tespit edilirken;
4/1-(c) kapsamında toplam hizmet süresi (1800 + 450 = 2250 =) 6 yıl 3 ay olarak
dikkate alınacaktır. Sigortalının 1.6.2002 tarihi itibariyle hizmet süresine
bakıldığında, 13 yıl 8 aylık hizmet süresinin bulunduğu dolayısıyla 25 tam
yılın doldurulmasına kalan sürenin 11 yıl 3 ay 30 gün olduğu görülmektedir.
Buna göre emeklilik yaşı 51 yaş ve 9000 gün olarak tespit edilecektir.
Örnek 4: Radyoiyonizan maddelerle çalışan sigortalının
5434/32. maddesine göre FHSZ 7 yıl, Kanunun 40. maddesine göre FHSZ 1 yıl ise, FHSZ’den yararlanacağı azami süre 7 yıl olacaktır.
Sigortalının 5434 sayılı Kanuna tabi geçen 7 yıllık FHSZ,
Kanunda öngörülen “beş yıllık” süreyi geçtiği için, 2008/Ekim ayı
sonrası hizmet yılına eklenmeyecek ve kazanılmış hakkın korunması amacıyla da
beş yılı aşan 7 yıllık FHSZ’den da indirime
gidilmeyecektir.
Fiili Hizmet Süresi Zammı Uygulamasının Usul ve Esasları
Hakkında Yönetmeliğe göre FHSZ’nin toplam hizmet yılına
ilave edilmesinde, Kanun’da öngörülen beş ya da sekiz yıllık sürelerin aşılıp
aşılmadığına bakılacak, 2008/Ekim ayından önce beş ya da sekiz yıllık süreler
aşılmış ise hizmet yılına ilave yapılmasında 2008/Ekim ayından sonra geçen FHSZ
süreleri dikkate alınmayacaktır.
2008/Ekim ayından önceki dönemde beş ya
da sekiz yıllık süreler aşılmamış ise, bu defa 2008/Ekim ayından sonraki FHSZ
süreleri beş ya da sekiz yılı aşmayacak şekilde toplam hizmet yılına ilave
edilecektir.
2.2.3..Fiili Hizmet
Süresi Zammına (FHSZ) Tabi Çalışmalar
Malullük, yaşlılık ve
ölüm sigortaları uygulamasında, hesaplanan FHSZ, sigortalının;
Kanunun 40. maddesinin ikinci fıkrasının (1) ila (9),
(11), (12), (15), (16), (17), (18) ve (19). bentlerine göre beş yılı,
Kanunun 40. maddesinin ikinci fıkrasının (13) ve (14).
bentlerine göre sekiz yılı,
geçmemek üzere prim ödeme gün sayısına eklenecektir.
Maddenin (10) numaralı bendinde prim ödeme gün sayısına yapılacak ilavede süre
sınırlaması bulunmamaktadır.
FHSZ, Kanunun 40. ve geçici 7. maddesinde
hüküm altına alınarak, buna ilişkin uygulama usul ve esasları Fiili Hizmet
Süresi Zammı Uygulamasının Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik ve 22.2.2013
tarihli ve 2013/11 sayılı Genelge ile talimatlandırılmış
olup, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları uygulamasında, FHSZ anılan Kanun
ve ikincil mevzuat hükümleri doğrultusunda prim gün sayılarına ilave
edilecektir.
2.2.4. Başka Birinin
Sürekli Bakımına Muhtaç Derecede Ağır Engelli Çocuğu Bulunan Kadın Sigortalılar
Kanunun 28. maddesinin sekizinci fıkrası ile yaşlılık
aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli
bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğu bulunanların, Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihten sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme
gün sayıları toplamına eklenecektir.
Söz konusu ilavenin yapılabilmesi, kadın sigortalının bu
durumunu Kurumca yetkilendirilmiş sağlık hizmet sunucularınca düzenlenmiş
sağlık kurulu raporu ile belgelendirmesi ve bu raporun Kurum sağlık
kurullarınca değerlendirilmesi sonucu çocuğun başka birinin sürekli bakımına
muhtaç derecede ağır engelli olduğunun tespit edilmesi koşuluna bağlı
bulunmaktadır. Kadın sigortalılara bu hak Kanunun yürürlük tarihinden sonraki
süreler için verileceğinden, ilave edilecek sürenin tespitinde Kurum sağlık
kurulu kararında belirtilen tarih dikkate alınacaktır. Ağır engelli çocuğun
ölümü veya bakıma muhtaçlığının kalkması halinde, Kurum sağlık kurulu karar
tarihinden ölüm tarihine veya bakıma muhtaçlığın kalktığına karar verilen
sağlık kurulu rapor tarihine kadar geçen hizmetlerin dörtte biri prim ödeme gün
sayısına eklenecektir.
Örnek 1: Kadın sigortalı ilk defa 1.1.1995
tarihinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış ve 1.12.2015 tarihinde yaşlılık
sigortasından tahsis talebinde bulunmuştur. Kurum sağlık kurulunun 28.12.2009
tarihli kararında sigortalının ağır engelli çocuğunun 1.4.2009 tarihi
itibariyle bakıma muhtaç olduğuna karar verilmiş ve sigortalının 1.4.2009
tarihinden itibaren 1500 prim gün sayısının olduğu tespit edilmiştir.
Sigortalının prim ödeme gün sayısı 6500 gün olup, aylık bağlama işlemlerinde
dikkate alınacak toplam prim ödeme gün sayısı:
Toplam Prim Ödeme Gün
Sayısına İlave Edilecek Gün: 1500/4= 375
Toplam Prim Ödeme Gün
Sayısı: 6500+375 = 6875
Örnek 2: 1.11.2002 tarihinden
itibaren 506 sayılı Kanunun ek 5. maddesi kapsamında çalışmaya başlayan ve
1.10.2008 tarihinden sonra da Kanunun 40. maddesine göre FHSZ’ye
tabi olarak çalışmasını devam ettiren kadın sigortalının ağır engelli çocuğunun
2008/Ekim ay başından itibaren başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumda
olduğu Kurum sağlık kurulunca tespit edilmesi üzerine sigortalının hizmetine
FHSZ ile Kanunun 28. maddesine göre ilave edilecek ek süresi ayrı ayrı
hesaplanıp eklenecek, ancak 28. madde gereğince ilave edilecek ek sürenin
hesabında FHSZ dikkate alınmayacaktır.
3. Yaş
3.1. Sigortalı
Emeklilik İşlemlerinde Yaş Kavramı ve Uygulaması
Yaşlılık ve ölüm sigortalarından aylık bağlanmasına ilişkin
haklardan yararlanmak için Kanunda yer alan şartlardan biri de yaş olup,
Kanunun 57. maddesinde, sonradan yapılacak yaş düzeltmelerinde, sigorta kolları
için yaşın hesabında aşağıda belirtilen doğum tarihlerinin esas alınacağı
öngörülmüştür. Buna göre;
- İş kazasıyla meslek hastalığı halinde, hak sahiplerine
bağlanacak gelirlerin hesabında, iş kazasının olduğu veya meslek hastalığının
hekim veya sağlık kurulu raporu ile ilk defa tespit edildiği tarihte nüfus
kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihleri,
- Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına ilişkin yaş
ile ilgili hükümlerin uygulanmasında, sigortalıların, mülga 5417, 6900, 506,
1479 ve 2926 sayılı kanunlar ile 2925 ve 5434 sayılı kanunlara, 506 sayılı
Kanunun geçici 20. maddesine tabi sandıklara veya Kanuna göre ilk defa
malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi oldukları tarihte, nüfus
kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihleri,
- Ölüm sigortasında hak sahibi
çocukların yaş hesabında, sigortalının Kanuna veya mülga kanunlar kapsamında
ilk defa malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olduğu tarihte, nüfus
kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihleri, sigortalının çalışmaya başlamasından
sonra doğan çocukların ise nüfus kütüğüne ilk yazılan doğum tarihleri,
esas alınacaktır.
Sigortalıların, iş kazası geçirdiği, meslek hastalığının
tespit edildiği veya ilk defa uzun vadeli sigorta kollarına tabi olduğu
tarihten sonra kesinleşen mahkeme kararlarındaki yaş tashihleri aylık bağlama
işlemlerinde dikkate alınmayacaktır.
Sigortalıların aylık bağlama işlemlerinde yaş şartının
yerine gelip gelmediği tahsis talep tarihlerinden doğum tarihleri çıkarılmak
suretiyle tespit edilecektir.
Örnek 1:
Tahsis Talep
tarihi : 19.3.2009
Doğum tarihi : 25.6.1951
19
3 2009
- 25 6
1951
24
8 57 (57 yıl 8 ay 24 gün)
Yaş
Öte yandan, ayın 28/29/30/31 çektiğine bakılmaksızın ayın
sonu itibariyle talepte bulunan sigortalılar o ay içinde müracaat etmiş kabul
edilerek aylıklar talebi takip eden ay başından başlatılacaktır. Özellikle 29
şubat doğumlu olup, özel sektörde çalışan sigortalılarda şubat ayının 28
çektiği yıllarda 28 şubatta müracaat edilmesi halinde aylıklar diğer aylığa hak
kazanma koşullarının da gerçekleşmiş olması halinde 1 mart tarihinden itibaren
başlatılacaktır.
Emeklilik işlemlerinde aranan yaş şartının yerine gelip
gelmediğinin tespitinde sigortalılık süresi hesabında olduğu gibi gün, ay ve
yıl olarak aranan yaş şartının yerine gelmiş olması gerekmekte olup, talep
tarihi itibariyle belirlenen yaş şartını yerine getirmeyen sigortalılara genel
olarak (yaş şartını talep tarihinden itibaren 1 ay içinde yerine getiren
sigortalılar hariç) aylık bağlanmasına imkan bulunmamakta olup, talepleri
reddedilecektir.
Örnek 2:
Tahsis Talep
tarihi : 9.10.2029
Doğum tarihi : 10.11.1975
İşe giriş tarihi : 28.8.1997
Mükteza maddesi : 506 Geçici 81/B-o
Aylığa
hak kazanma şartları : 20 yıl, 54 yaş,
5975 gün
9
10 2029
- 10 11
1975
29
10 53 yaş
Sigortalı, tahsis talep tarihi itibariyle 54 yaş şartını
yerine getiremediğinden tarafına aylık bağlanamayacaktır.
3.2. Yaş Hadlerinden
İndirim Yapılması
- 506 sayılı Kanunun
mülga ek 5. maddesi kapsamındaki itibari hizmet süreleri,
- Kanunun 40. maddesi
kapsamındaki fiili hizmet süresi zamları,
- Kanunun 28. maddesi kapsamında kadın
sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli
çocuğu bulunanların Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen prim ödeme
gün sayılarının dörtte biri,
sigortalıların emeklilik
için öngörülen yaş hadlerinden indirilecektir.
3.2.1. 506 Sayılı Kanunun Mülga Ek 5. Maddesi
Kapsamındaki İtibari Hizmet Süreleri
Kanunun geçici 7. maddesinde, 506 sayılı Kanunun mülga ek
5. maddesinde sayılan itibari hizmet süresi kapsamında yer alıp, Kanunun 40.
maddesinde sayılmayan işlerde, Kanunun yürürlük tarihinden önce geçen çalışma
sürelerinin itibari hizmet süresi olarak değerlendirilmesinde, 3600 prim gün
koşulunun aranmayacağı öngörülmüş olup, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar
bu kapsamda geçen itibari hizmet süreleri beş yıldan çok olmamak üzere yaşlılık
aylığı bağlanması için öngörülen yaş hadlerinden indirilecektir.
Kanunun yürürlük tarihinden önce
4/1-(a) kapsamında itibari hizmet süresi bulunup, Kanunun yürürlük tarihinden
sonra 4/1-(b) veya 4/1-(c) kapsamında çalışan ve tahsis talebinde bulunan
sigortalılara Kanunun geçici 2. maddesine göre aylık bağlanırken, aylığa hak
kazanma koşullarının 4/1-(b) veya 4/1-(c) sigortalılık haline göre belirlenmesi
durumunda, itibari hizmet süreleri dikkate alınmayacak, ancak, sigortalıya
4/1-(a) kapsamında aylık bağlanması durumunda, itibari hizmet süreleri
emeklilik için aranan yaş hadlerinden indirilecektir.
3.2.2. FHSZ
Kapsamındaki Hizmetler
Kanunun 40. maddesinde öngörülen FHSZ’nin
üç yılı geçmemek üzere, 40. maddenin ikinci fıkrasının (18) numaralı sırasında
bulunan yasama organı üyeleri ile dışarıdan atanan bakanlar için tamamı,
diğerleri için yarısı Kanunda yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen
emeklilik yaş hadlerinden indirilecektir.
Yine, aynı maddenin ikinci fıkrasının (10) numaralı
bendinde yer alan yer altı işlerinde çalışanların FHSZ’nin
tamamı yaş hadlerinden indirilecek olup, yaş haddi indiriminde üst sınır
uygulanmayacaktır.
Ancak, yaş haddi indiriminden yararlanabilmek için ölüm
ve maluliyet halleri ile 40. maddenin ikinci fıkrasının (18) numaralı sırasında
bulunanlar hariç, (10) numaralı bendinde yer alan yer altı işlerinde çalışan
sigortalıların en az 1800 gün, diğer bentlerde yer alan sigortalıların ise en
az 3600 gün Kanunda belirtilen işyeri ve işlerde çalışmış olmaları şartı
aranacaktır.
Örnek 1: Sigortalının kurşun ve arsenik
işyerinde 1400 gün, radyoaktif ve radyoiyonizan
işyerinde 1300 gün, Kanalizasyon işyerinde ise 1600 gün çalışmasının olması
halinde;
Kurşun arsenik işleri FHSZ: 1400 x 60/360 = 233,3 =) 234
gün (söz konusu işyerinde her 360 gün için eklenecek FHSZ 60 gündür)
Radyoaktif ve radyoiyonizan
işleri FHSZ: 1300 x 90/360 = 325 gün (söz konusu işyerinde her 360 gün için
eklenecek FHSZ 90 gündür)
Kanalizasyon işleri FHSZ: 1600 x 180/360 = 800 gün (söz
konusu işyerinde her 360 gün için eklenecek FHSZ 180 gündür)
Toplam FHSZ: 234 +
325 + 800 =1359 gün
İşyeri : Kurşun arsenik Radyoaktif ve radyoiyonizan Kanalizasyon
Hizmet
Süresi :
1400 1300 1600
FHSZ : 234 325 800
Yaş haddinden indirim yapılmasında aranan 3600 prim gün
sayısının tespitinde FHSZ kapsamında tüm işyerlerinde geçen hizmet süreleri
(1400 + 1300 + 1600 = 4300) toplamı dikkate alınacak ancak, yapılacak yaş
indirimine esas FHSZ hesaplanırken, yer altı işyerlerindeki süreler ile
diğerleri ayrı olarak değerlendirilecektir. Örnekte kanalizasyon işyerinde en az
1800 gün çalışma koşulu oluşmadığından, bu işyerinde geçen 1600 gün karşılığı
800 gün (2 yıl 2 ay 20 gün) FHSZ yaş hadlerinden indirim işleminde dikkate
alınmayacaktır. Buna göre;
FHSZ : 234+325= 559
Yaş indirimine esas
FHSZ: 559/2 = 279 ( 9 ay, 9 gün)
3.2.3. Başka Birinin
Sürekli Bakımına Muhtaç Derecede Ağır Engelli Çocuğu Bulunan Kadın Sigortalılar
Yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın
sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğu
bulunanların, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen prim ödeme gün
sayılarının dörtte biri, emeklilik yaş hadlerinden indirilecektir.
Örnek: Kadın sigortalının doğum tarihi
8.1.1966 olup, emeklilikte aranacak yaş haddi 46’dır. Sigortalı 20.8.2011
tarihinde tahsis talebinde bulunmuş ve ağır engelli çocuğundan dolayı bu
kapsamda 1000 gün hizmeti bulunmaktadır. Bu durumda;
Sigortalının tahsis
talep tarihi itibariyle yaşı:
20 8
2011
-8 1
1966
12 7
45 yaş
Yaştan yapılacak indirim
süresi: 1000/4 = 250= 8 ay 10 gündür.
Bu durumda,
sigortalının tahsis talep tarihi itibariyle yerine getirmesi gereken yaş şartı:
30
11 45
-10 8
20
3 45 yaş şartını tahsis talep
tarihinde yerine getirdiğinden aylık bağlanacaktır.
4. 4/1-(a) Kapsamında
Aylık Bağlanacak Sigortalılardan 506/Ek 5, 5434/32 ve Kanunun 40. Maddesine
Tabi Hizmetlerin Aylığa Hak Kazanma Koşullarında Değerlendirilmesi
Kanunla, 506 sayılı Kanunun itibari hizmet süresine
ilişkin ek 5. maddesi ile 5434 sayılı Kanunun FHSZ’ye
ilişkin 32. maddesi yürürlükten kaldırılmış, Kanunun 40. maddesi ile FHSZ
olarak yeniden düzenlenmiştir.
Kanunun 40. maddesine ilişkin fiili hizmet süresi zammı
kapsamında öngörülen iş ve işyerlerinde çalışan sigortalıların emeklilik yaş
haddi indiriminden yararlanabilmeleri için ölüm ve maluliyet halleri ile (18)
numaralı sırada bulunanlar hariç anılan maddenin ikinci fıkrasında yer alan
tablonun (10) numaralı sırasında yer alan sigortalıların en az 1800 prim ödeme
gün sayısı diğer sıralarda yer alan sigortalıların ise en az 3600 gün çalışmış
olmaları gerektiği hükmüne bağlanmıştır.
Kanunun geçici 7.
maddesinin;
- Birinci fıkrasında, Kanunun yürürlük tarihine kadar
506, 1479, 2925, mülga 2926, 5434 sayılı kanunlar ile 506 sayılı Kanunun geçici
20. maddesine göre sandıklara tabi sigortalılık başlangıçları ile hizmet
süreleri, fiilî hizmet süresi zammı, itibarî hizmet süreleri, borçlandırılan ve
ihya edilen süreler ve sigortalılık sürelerinin tabi oldukları kanun
hükümlerine göre değerlendirileceği,
- İkinci fıkrasında ise, Kanunun yürürlük tarihinden önce
5434 sayılı Kanunun 32. maddesine göre fiili hizmet süresine müstahak
görevlerde çalışanların bu görevlerde geçirdikleri sürelerin Kanunun 40.
maddesi gereğince aranan 3600 günün doldurulmasında nazara alınacağı, 506
sayılı Kanunun ek 5. maddesinde sayılan itibari hizmet süresi kapsamında yer
alıp Kanunun 40. maddesinde sayılmayan işlerde Kanunun yürürlük tarihinden önce
geçen çalışma sürelerinin birinci fıkra kapsamında değerlendirilmesinde 3600
gün prim ödeme şartı aranmayacağı
öngörülmüştür.
506 sayılı Kanunun mülga ek 5. maddesinde sayılan itibari
hizmet süresi kapsamında yer alıp, Kanunun 40. maddesinde de sayılan işlerde
Kanunun yürürlük tarihinden önce ve sonra geçen toplam itibari/fiili hizmet
sürelerinin;
- 3600 günün altında olması halinde
sadece 2008/Ekim ay başından önce itibari hizmet süreleri emeklilik yaş
hadlerinden indirilecek, 2008/Ekim ay başından sonra fiili hizmet süresi
zamlarının yarısı, 3600 gün koşulunun yerine gelmemesi nedeniyle yaş
hadlerinden indirilmeyecektir.
- En az 3600 gün olması halinde de 2008/Ekim ay
başından önce 506 sayılı Kanunun mülga ek 5. maddesi kapsamında geçen itibari
hizmet süreleri sigortalılık süresine eklenecek ve 5 yılı geçmemek üzere
emeklilik yaş hadlerinden indirilecektir. Kanunla yaştan yapılacak indirim
süresinin hesabı toplam prim ödeme gün sayısına eklenen sürenin yarısı şeklinde
belirlendiğinden 2008/Ekim ay başından sonra fiili hizmet süresi kapsamında
geçen süreler ise beş yılı geçmemek üzere toplam prim ödeme gün sayına ilave
edilecek ve yaştan yapılacak indirim süresi de ilave edilen sürenin yarısı olan
2,5 yılı geçemeyecektir.
Yaş hadlerinden yapılacak indirim süresi; prim ödeme gün
sayısına sekiz yıl ilave edilenler için üç yılı, beş yıl ilave edilenler için
de 2,5 yılı geçemeyecektir.
Toplam itibari/fiili hizmet süresi 3600 günün altında
olan sigortalılara ilişkin mevcut uygulamada Sigorta Primleri Genel
Müdürlüğünün 11.11.2015 tarihli ve 5694873 sayılı Genel Yazısı gereğince
değişikliğe gidilmiştir. Sigortalıların 2008/Ekim ay başından önce Kanunun 40.
maddesinde belirtilen işler ve işyerlerinde 5434/32. maddesine göre FHSZ ile
506/ek 5. maddesi kapsamında itibari hizmet süresi kapsamı dışında prim
ödenerek geçen çalışmalarla 2008/Ekim ay başından sonra FHSZ’ye
tabi prim ödenerek geçen çalışmalar toplamının 1800 veya 3600 gün olması
halinde sigortalıların 2008/Ekim ay başından sonra FHSZ’ye
tabi geçen çalışmaları için emeklilik yaş hadlerinden indirim yapılacaktır.
Söz konusu değişiklik, sigortalıların aylığa hak kazanma
koşullarında ve aylık hesabına esas parametrelerde de değişikliğe neden
olduğundan, bu kapsamda 11.11.2015 tarihinden itibaren Kanunun 40. maddesi
kapsamında çalıştığı işyerinden ayrılarak tahsis talebinde bulunan sigortalılar
için yukarıda açıklanan usul ve esaslara göre işlem yapılacak olup, 2008/Ekim
ay başı ile 11.11.2015 tarihleri arasında tahsis talebinde bulunup aylık talebi
reddedilen ve aylığa hak kazanma koşullarını daha sonra yerine getirerek yeni
talebine istinaden aylık bağlanan sigortalıların ilk talep dilekçelerine göre
aylığa hak kazanması durumunda ikinci karar işlemi yapılacaktır.
Ancak, 27.7.2016 ve 29783 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren Fiili Hizmet Süresi Zammı Uygulamasının Usul ve
Esasları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile aynı
Yönetmeliğin geçici 1. maddesinin beşinci fıkrasından sonra gelmek üzere
eklenen altıncı fıkrada yer alan hüküm gereğince, 2008/Ekim ay başından önce
5434/32. maddesi kapsamında FHSZ ve 506/ek 5. maddesinin itibari hizmet süresi
kapsamında sayılan işlerden olmadığı halde, Kanunun 40. maddesinde sayılan
işler ve iş yerlerine girecek nitelikte çalışması olanların 2008/Ekim ayı
öncesi bu kapsamda geçen çalışmaları emeklilik yaş haddi indiriminden
yararlanmak için aranan gün sayısı hesabında dikkate alınmayacak olup, söz
konusu değişikliğin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle uygulama bu yönde
değiştirilmiştir.
4.1. 506/Ek 5 ve
Kanunun 40. Maddesine Tabi Hizmetlerin Değerlendirilmesi
11.8.1977 tarihinden itibaren 506 sayılı Kanuna 2098
sayılı Kanunla eklenen ek 5. maddenin birinci fıkrasında belirtilen tablonun I
ve II numaralı bentleri kapsamında çalışanların bir kısmı 2008/Ekim ayından
önce itibari hizmet süresi zammı kapsamında iken 2008/Ekim ay başından sonra
basın ve gazetecilik iş yerlerinde çalışanlar kapsamdan çıkarılmıştır.
Kanunun 40. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan tabloya
6385 sayılı Kanunla eklenen (16) ve (17). sıralarda yer alan basın ve gazetecilik
mesleğinde fiilen çalışanlar ile Türkiye Radyo-Televizyon Kurumunda haber
hizmetinde fiilen çalışanlardan Basın Kartı Yönetmeliğine göre basın kartı
sahibi olmak suretiyle çalışan sigortalılar 2013/ Şubat ay başından itibaren FHSZ’den yararlandırılacaklardır.
Kanunun geçici 48. maddesi uyarınca, 2008/Ekim ay başı
ile 19.1.2013 tarihini takip eden ay başına kadar geçen sürede Basın Kartı
Yönetmeliğine göre basın kartı sahibi olmak suretiyle basın ve gazetecilik
mesleğinde ve Türkiye Radyo Televizyon Kurumunda haber hizmetinde fiilen
çalışanlardan talepte bulunanların, söz konusu sürede geçen çalışmaları için
hesaplanacak FHSZ prim tutarını ödemeleri halinde, bu süreleri FHSZ kapsamında
değerlendirilecektir.
1.10.2008 tarihi itibariyle 3600 günün altındaki 506
sayılı Kanunun mülga ek 5. madde kapsamında geçen itibari hizmet süreleri
aylığa hak kazanma koşullarının tespit edildiği 8.9.1999 ve 23.5.2002
tarihlerde dahil olmak üzere sigortalılık süresine ilave edilecek ve yaş
hadlerinden indirilecektir.
Örnek 1: Kanunun 40. maddesi kapsamındaki özel
sektör basın işyerinde 1.10.2008-31.12.2016 tarihleri arasında toplam 2950 gün
hizmeti bulunan sigortalının prim ödeme gün sayısına ilavede, bu işyerinde
herhangi bir süre çalışma şartı aranmadığından güne yapılacak ilave; 2950 x 90
/ 360 = 737,5 = 738 gündür. Sigortalının emeklilik yaş haddinden indirim
yapılması için en az 3600 gün FHSZ’ye tabi çalışması
gerekmektedir. Sigortalı 2950 gün çalıştığından emeklilik yaş haddinden indirim
yapılmayacaktır.
Örnek 2: Sigortalının Kanunun 40. maddesi
kapsamında basın işyerindeki hizmet süresi 4500 gündür. Sigortalının emeklilik
işleminde dikkate alınacak FHSZ; 4500 x 90 /360 = 1125 gün = 3 yıl 1 ay 15
gündür. Sigortalının prim ödeme gün sayısına ilave edilecek süre 1125 gün olup,
emeklilik yaş hadlerinden indirilecek süre ise prim ödeme gün sayısına ilave
edilen süresinin yarısı olacaktır. Buna göre yaştan yapılacak indirim, 1125/2=
562,5 = 563 = 1 yıl 6 ay 23 gündür.
2008/Ekim ay başına kadar 506 sayılı Kanunun mülga ek 5.
maddesine tabi geçen itibari hizmet süreleri tabi olduğu kanun hükümlerine göre
değerlendirilecek ancak, Kanunun geçici 7. maddesinin ikinci fıkrası gereğince,
506 sayılı Kanunun mülga ek 5. maddesinde sayılan itibari hizmet süresi
kapsamında yer alıp Kanunun 40. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan tabloda
sayılmayan işlerde 2008/Ekim ay başından önce geçen çalışma sürelerinin
değerlendirilmesinde 3600 gün prim ödeme şartı aranmayacaktır.
Örnek 3: 2008/Ekim ayından önce gazetecilik
basım işyerinde 506 sayılı Kanunun mülga ek 5. maddesi kapsamında 1600 gün
çalışması bulunan sigortalının, bu kapsamda çalışmaları tahsis talebinde
bulunduğu 31.12.2013 tarihine kadar devam etmiştir. Sigortalının 8.9.1999 ve
23.5.2002 tarihlerine kadar olan itibari hizmet sürelerinin dörtte biri, bu
tarihler itibariyle bulunan sigortalılık süresine ilave edilerek emeklilik
şartları tespit edilecek, 1600 günlük çalışma karşılığı bulunan (1600 x 0,25 =
400 gün) 1 yıl 1 ay 10 günlük süre de tahsis talep tarihindeki sigortalılık
süresine ilave edilecek ve emeklilik yaş hadlerinden indirilecektir.
4/1-(a) sigortalılarının 506 sayılı Kanunun geçici 81.
maddesine göre aylığa hak kazanma koşullarının belirlendiği 8.9.1999 ve
23.5.2002 tarihlerinde 3600 günün altında olan itibari hizmet süreleri
sigortalılık süresinin tespitinde dikkate alınacağı gibi, Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihe kadar itibari hizmet süresi kapsamında geçen hizmetleri 3600 gün
koşulu aranmaksızın sigortalılık süresine ilave edilecek, emeklilik yaş
hadlerinden indirim yapılacaktır.
Örnek 4: Sigortalının;
Cinsiyeti : Erkek
Doğum tarihi : 8.1.1965
İşe giriş tarihi : 1.1.1992
İşten ayrılış
tarihi : 29.11.2015
Tahsis talep
tarihi : 30.11.2015
İtibari hizmet süresi
kapsamında çalışmalar (basın)
8.9.1999 tarihi itibariyle
1800 gün
23.5.2002 tarihi
itibariyle 2775 gün
1.10.2008 tarihi
itibariyle 3590 gün
Toplam gün: 8510 gün
Sigortalının aylığa hak kazanma koşulları: Sigortalının aylığa
hak kazanma koşullarının belirlendiği 8.9.1999 ve 23.5.2002 tarihlerinde basın
işyerinde 3600 gün çalışması bulunmamaktadır.
8.9.1999
tarihi
itibariyle 1800 gün ---- 1800 x 0,25 = 450 = 1 yıl 3 ay
23.5.2002
tarihi
itibariyle 2775 gün ---- 2775 x 0,25 = 693 = 1 yıl 11 ay 3 gün
8
9 1999 23
5 2002
-
1 1
1992 -
1 1 1992
7
8 7 22
4 10
+ 3
1 + 3
11 1
7 11
8 25 3
12
Talep tarihinde
aranacak emeklilik şartları: 25 yıl + 52 yaş + 5525 gün
Aylığa hak kazanma koşullarının tespit edildiği 8.9.1999 ve
23.5.2002 tarihlerinde 3600 gün koşuluna bakılmaksızın mevcut itibari hizmet
süreleri dikkate alınarak aylığa hak kazanma koşulları tespit edilecektir.
Tahsis talep tarihine göre yapılan değerlendirmede ise, sigortalının Kanunun
yürürlük tarihine kadar itibari hizmet kapsamında geçen hizmetlerinin 1/4 ü
dikkate alınacaktır. Buna göre;
Tahsis talep
tarihindeki durum:
30 11
2015 30 11
2015
-
1 1
1992 - 8
1 1965
29 10
23 22 10
50
Tahsis talep tarihinde emeklilik için aranan koşullardan
yaş ve sigortalılık süresi koşulları yerine gelmemiştir. Ancak sigortalının
Kanunun yürürlük tarihi itibariyle 3590 gün basın iş kolu işyerinde çalışması
dolayısıyla itibari hizmet süresi bulunmaktadır. (3590 x 0.25 = 897=) 2 yıl 5
ay 27 gün itibari hizmet süresi sigortalının sigortalılık süresine eklenecek ve
emeklilik yaş hadlerinden indirilecektir.
29 10
23 30 11
51
+
27 5
2 -27
5 2
26 4
26 3 6 49
olması gereken yaş.
Sigortalı tahsis talep tarihinde 50 yaşını doldurduğundan
emekli olmaya hak kazanacaktır.
2008/Ekim ay başından önce itibari hizmete tabi bu
tarihten sonra FHSZ kapsamında çalışması bulunan sigortalıların toplam
itibari/fiili hizmet sürelerinin 3600 günün altında olması halinde, 2008/Ekim
ay başına kadar 506 sayılı Kanunun mülga ek 5. maddesi kapsamında geçen itibari
hizmet süreleri, sigortalılık süresine eklenecek ve yaş hadlerinden
indirilecektir. Bunların 2008/Ekim ay başından sonra geçen fiili hizmet
süreleri sadece prim gün sayılarına ilave edilecek ancak, emeklilik yaş
hadlerinden indirim yapılmayacaktır.
Örnek 5: Sigortalının;
Cinsiyeti : Erkek sigortalı
İşin niteliği : Basın kartına sahip gazeteci
Doğum tarihi : 1.3.1972
Sigortalılık
başlangıcı : 1.3.1989
Tahsis talep
tarihi : 30.5.2018
Sigortalı basın kartına sahip olup basın müşavirliğinde
çalışmaktadır. Sigortalı 2008/Ekim ila 1.2.2013 süresi hizmetlerine ilişkin
prim farkını ödememiştir. 1.2.2013 tarihinden itibaren zorunlu olarak FHSZ’ye tabi çalışmaktadır. Hizmet süreleri aşağıda
gösterilmiştir.
8.9.1999 tarihi
itibariyle : 600 gün
23.5.2002 tarihi
itibariyle : 800 gün
1.10.2008 tarihi
itibariyle : 1800 gün
1.10.2008 öncesi
itibari hizmet süresine tabi hizmetler
8.9.1999 tarihi
itibariyle : 600 x 0,25 =150 = 5
ay
23.5.2002 tarihi
itibariyle : 800 x 0,25 = 200 = 6
ay 20 gün
1.10.2008 tarihi itibariyle :1800 x 0,25 = 450 = 1 yıl 3 ay = Sigortalılık süresine
eklenecek ve emeklilik yaş haddinden indirilecek süre
1.2.2013 sonrası FHSZ
tabi çalışma : 1500
gün
1500 x 90/360 = 375
gün = 1 yıl 15 gün = Prim
ödeme gün sayısına eklenecek süre
Toplam prim ödeme gün
sayısı : 5100
Sigortalının gerek 2008/Ekim öncesi itibari hizmet
süreleri gerekse 2008/Ekim sonrası fiili hizmet süresi zamlarının toplamı 3600
günün altındadır. Bu durumda, itibari hizmet süreleri 3600 gün koşulu aranmadan
aylığa hak kazanma koşullarının tespitinde dikkate alınacaktır.
Sigortalının aylığa hak kazanma koşulları : Sigortalının aylığa
hak kazanma koşullarının belirlendiği 8.9.1999 ve 23.5.2002 tarihlerinde mevcut
itibari hizmet süreleri, bu tarih itibariyle tespit edilecek sigortalılık
sürelerine ilave edilecektir.
8
9 1999 23
5 2002
-
1 3
1989 -
1 3 1989
7
6 10 22
2 13
+ 5
+ 20
6
7
11 10 12
9 13
Sigortalının;
Belirlenen emeklilik
şartları : 25
yıl + 51 yaş + 5450 gün
2008/Ekim öncesi itibari hizmet süresi
kapsamındaki çalışmaları nedeniyle sigortalılık süresine ilave edilecek süre: 1 yıl 3 ay
18
yaşın doldurulduğu tarih : 1 3 1972
18
1 3 1990
30 5
2018
-
1 3
1990
29 2 28
+ 3
1
29 5 29
yıllık sigortalılık süresi (emeklilik için aranan sigortalılık süresi
koşulu oluşmuştur.)
Kanunun yürürlük tarihinden sonra geçen
çalışmaları nedeniyle prim ödeme gün sayısına ilave edilecek süre: 1 yıl 15 gün=) 375gün
5100 + 375 = 5475 gün
(emeklilik için aranan gün koşulu oluşmuştur.)
Yaştan yapılacak
indirimler
Kanunun 40. maddesine göre yaştan indirim yapılabilmesi
için sigortalının bu işlerde en az 3600 gün çalışması gerekmektedir. 3600 günün
değerlendirilmesinde, sigortalının bu işlerde 2008/Ekim ay başından önce 506
sayılı Kanunun mülga ek 5. maddesi kapsamında geçirdiği süreler de dikkate
alınacaktır. Sigortalının toplam itibari/fiili hizmet sürelerinin 3600 günün
altında olması nedeniyle sadece 2008/Ekim ay başından önce itibari hizmet
süreleri emeklilik yaş hadlerinden indirilecek, 2008/Ekim ay başından sonra
fiili hizmet süresi zamlarının yarısı, 3600 gün koşulunun yerine gelmemesi
nedeniyle yaş hadlerinden indirilmeyecektir.
506/Ek 5. madde kapsamındaki itibari hizmet
süresi =) 1 yıl 3 ay
Toplam olarak yaştan
yapılacak indirim
30 5
2018 30 11 50
-
1 3
1972 - 3
1
29 2
46 (Yaşı) 30 8
49 (Emekli olması için gereken yaş)
Sigortalı aylık bağlanması
için aranan yaş koşulunu yerine getirmemiştir.
Sigortalıların 2008/Ekim ay başından önce ve sonra geçen
toplam itibari/fiili hizmet sürelerinin en az 3600 gün olması halinde,
2008/Ekim ay başından önce 506 sayılı Kanunun mülga ek 5. maddesi kapsamında
geçen itibari hizmet süreleri sigortalılık süresine eklenecek ve 5 yılı
geçmemek üzere emeklilik yaş hadlerinden indirilecektir. 2008/Ekim ay başından
sonra fiili hizmet süresi kapsamında geçen süreler ise beş yılı geçmemek üzere
toplam prim ödeme gün sayına ilave edilecek ve yaştan yapılacak indirim süresi
de ilave edilen sürenin yarısı olan 2,5 yılı geçemeyecektir
Örnek 6: Örnek 5’teki sigortalının Kanunun
geçici 48. maddesinden yararlanarak 1.10.2008–1.2.2013 süresinin prim farkını
ödeyerek 1100 gün daha hizmet kazandığı varsayılırsa;
8.9.1999 tarihi
itibariyle : 600 gün
23.5.2002 tarihi
itibariyle : 800 gün
1.10.2008 tarihi
itibariyle : 1800 gün
1.10.2008 öncesi
itibari hizmet süresine tabi hizmetler
8.9.1999 tarihi
itibariyle : 600 x 0,25 =150 = 5 ay
23.5.2002 tarihi
itibariyle : 800 x 0,25 = 200 = 6 ay 20 gün
1.10.2008 tarihi
itibariyle : 1800 x 0,25 = 450 = 1 yıl 3 ay = Sigortalılık
süresine
eklenecek ve
emeklilik yaş haddinden indirilecek süre
1.2.2013 sonrası FHSZ tabi çalışma : 1500 + 1100 = 2600
gün 2600 x 90/360 = 650 gün =) 1 yıl 9 ay 20 gün = Prim ödeme gün
sayısına eklenecek ve yarısı emeklilik yaş hadlerinden indirilecek süre
Toplam prim ödeme gün
sayısı: 5100
Sigortalının 2008/Ekim öncesi itibari hizmet süreleri ile
2008/Ekim sonrası fiili hizmet süresi zamlarının toplamı 3600 günün üstündedir.
Sigortalının aylığa
hak kazanma koşulları:
Sigortalı aylığa hak kazanma koşullarından prim ödeme gün
sayısı ve sigortalılık süresi koşullarını yerine getirmiş olup, yaş şartını
yerine getirip getirmediği belirlenirken; sigortalının toplam itibari/fiili
hizmet sürelerinin 3600 günün üstünde olması nedeniyle 2008/Ekim öncesi itibari
hizmet süreleri ile 2008/Ekim sonrası prim ödeme gün sayısına eklenen sürenin
yarısı emeklilik yaş hadlerinden indirilecektir.
56/Ek 5. madde kapsamındaki itibari
hizmet süresi = 1 yıl 3 ay
5510/40. madde kapsamındaki FHSZ 1 yıl 9 ay 20 gün =
650/2 = 325 gün = 10 ay 25 gün
Toplam olarak yaştan
yapılacak indirim
3
1 itibari hizmet süresi
+
25 10
FHSZ
25 1 2
30 5
2018 30 11
50
-
1 3
1972 - 25 1
2
29 2
46 (Yaşı) 5 10
48 (Emekli olması için gereken yaş)
Sigortalı aylık bağlanması
için aranan yaş koşulunu yerine getirmemiştir.
4.2. Kanunun Geçici
48. Maddesine Göre Prim Farkını Ödeyenlerin Fiili Hizmet Süresi Zammından
Yararlanmasına İlişkin Usul ve Esaslar
Kanunun geçici 48. maddesi uygulamasından; 2008/Ekim ay
başı ile 19.1.2013 tarihini takip eden ay başına kadar geçen süre içinde, Basın
Kartı Yönetmeliğine göre basın kartı sahibi olmak suretiyle basın ve
gazetecilik mesleğinde ve Türkiye Radyo Televizyon Kurumunda haber hizmetinde
fiilen çalışanlardan 19.1.2013 tarihinden önce tahsis talebinde bulunanlar ile
ölen sigortalıların hak sahipleri de yararlanabilecektir.
Emekli veya hak sahiplerince Kanunun geçici 48. maddesi
gereğince 2008/Ekim ila 2013/Şubat süresine ait prim farklarının ödenmesi
halinde, söz konusu hizmetler tahsis talep veya ölüm tarihinden önceki sürelere
mal edilerek aylıklar, aylık başlangıç tarihi itibariyle yeniden hesaplanacak
ve FHSZ’nin verilmesinden kaynaklanan aylık farkları,
aylık başlangıç tarihi itibariyle emekli veya hak sahiplerine ödenecektir.
Sigortalı veya hak sahiplerince kısmi ödeme yapılması
halinde, yapılan ödemeyle orantılı olarak hesaplanan hizmetler dikkate alınarak
aylıklar yeniden hesaplanacaktır.
Hizmet birleştirilmesi yapılmak suretiyle 2008/Ekim ay başından
sonra Kanunun 4/1-(b) bendi kapsamında aylık bağlananlar da aynı esaslar
çerçevesinde FHSZ’den yararlanabilecektir.
Örnek: Basın kartına sahip olan ve haber
ajansında muhabir olarak 20.4.2007-31.12.2011 tarihleri arasında çalışan ve
31.12.2011 tarihli tahsis talebine istinaden tarafına yaşlılık aylığı bağlanmış
olan sigortalının, 20.4.2007-30.9.2008 süresi 506 sayılı Kanunun mülga ek 5.
maddesi kapsamındaki itibari hizmet süreleri aylık bağlama işlemlerinde
değerlendirilmiştir. Sigortalı 30.3.2013 tarihinde Kanunun geçici 48.
maddesinden yararlanmak için müracaat etmiş ve 2008/Ekim ila 31.12.2011 süresi
prim farklarını 25.7.2013 tarihinde ödemiştir. Sigortalının söz konusu döneme
ilişkin fiili hizmet süresi zamları dikkate alınmak suretiyle aylığı tahsis
talep tarihi itibariyle yeniden hesaplanacak ve oluşan aylık farkları aylık
başlangıç tarihi itibariyle ödenecektir.
4.3. 5434 sayılı
Kanunun mülga 32. ve Kanunun 40. Maddesi Kapsamındaki Hizmetlerin
Değerlendirilmesi
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce çalışmaya
başlayan 4/1-(a) kapsamındaki sigortalıların 5434 sayılı Kanunun mülga 32.
maddesine tabi fiili hizmet süresi zamlarının bulunması halinde sigortalıların
öncelikle 8.9.1999 ve/veya 23.5.2002 tarihindeki sigortalılık süreleri tespit
edilecek ve bu tarihlere kadar 5434 sayılı Kanunun mülga 32. maddesi kapsamında
geçen fiili hizmet süresi zamları anılan tarihler itibariyle tespit edilen
sigortalılık süresine ilave edilecek ve sigortalının hangi tarih itibariyle
aylığa hak kazandığı tespit edilecektir. Tahsis talep tarihi itibariyle
sigortalılık süresi şartının yerine gelip gelmediğinin tespitinde
sigortalıların 2008/Ekim ay başına kadar 5434 sayılı Kanunun mülga 32. maddesi
kapsamında geçen fiili hizmet süresi zamları dikkate alınacaktır.
2008/Ekim ay başından önce 5434 sayılı Kanunun mülga 32.
maddesine tabi fiili hizmet süresi zamları bulunan sigortalıların aynı zamanda
2008/Ekim ay başından sonra Kanunun 40. maddesi kapsamında FHSZ’ne
tabi hizmetlerinin bulunması halinde, 2008/Ekim ay başı öncesi 5434 sayılı
Kanunun mülga 32. maddesi kapsamındaki fiili hizmet süresi zamları sigortalılık
süresine eklenecek, toplam prim ödeme gün sayısında dikkate alınacak, 2008/Ekim
ay başı öncesi 5434 sayılı Kanunun mülga 32. maddesi kapsamındaki çalışmalar ile
2008/Ekim sonrası Kanunun 40. maddesi kapsamında geçen çalışmalar toplamı 3600
gün olması halinde sadece 2008/Ekim sonrası 40. madde kapsamındaki FHSZ için
yaş hadlerinden 3 yılı geçmeyecek şekilde indirim yapılacaktır.
Örnek 1: Sigortalının;
Cinsiyeti : Erkek
Doğum tarihi :
1.7.1970
İşe giriş tarihi :
1.1.1990
İşten ayrılış tarihi
: 30.11.2015
Tahsis talep tarihi :
30.11.2015
5434/32. maddesi
kapsamında FHSZ kapsamında geçen çalışmalar
8.9.1999 tarihi
itibariyle 3487 gün-3487/4 = 871 = 2 yıl 5 ay 1 gün
23.5.2002 tarihi
itibariyle 4462 gün-4462/4= 1115 = 3 yıl 1 ay 5 gün
1.10.2008 tarihi
itibariyle 4912 gün-4912/4= 1228 = 3 yıl 4 ay 28 gün
Toplam gün: 6800 gün
Sigortalının aylığa hak kazanma koşulları: Sigortalının aylığa hak
kazanma koşullarının belirlendiği 8.9.1999 ve 23.5.2002 tarihlerinde 5434/32.
maddesi kapsamında FHSZ’ye tabi çalışmaları
bulunmakta olup, söz konusu çalışmalar sigortalının anılan tarihler itibariyle
tespit edilen sigortalılık süresine ilave edilerek aylığa hak kazanma koşulları
tespit edilecektir.
8 9
1999 23 5
2002
- 1 1
1990 -
1 1 1990
7 8
9 22 4
12
+
1 5 2
+ 5 1 3
8
1 12 27
5 15
Talep tarihinde aranacak emeklilik şartları, 506 sayılı Kanunun
geçici 81. maddesinin (B/g) bendi gereğince, 25 yıl +50 yaş + 5375 gündür.
Tahsis talep
tarihindeki durum: 30 11
2015 30 11
2015
- 1 1
1990 - 1 7
1970
29 10 25
29 4 45 Yaş
+ 28 4 3
27
3 29
Sigortalı tahsis talep tarihinde 25 yıl 10 ay 29 gün
sigortalılık süresine sahip olup, bu süreye sigortalının 2008/Ekim ay başına
kadar 5434/32. maddesi kapsamında geçen hizmetleri de ilave edilecektir. Bu
durumda, sigortalı 29 yıllık sigortalılık süresine sahip olmakla birlikte 50
yaş şartını yerine getirememiş ve anılan Kanun kapsamında geçen FHSZ’ye tabi hizmetler için yaş hadlerinden indirim
yapılmadığından tahsis talep tarihi itibariyle emekli olmaya hak
kazanamayacaktır.
4/1-(a) sigortalılarının hem 5434/32. maddesine hem de
Kanunun 40. maddesine tabi FHSZ kapsamında hizmetlerinin bulunması halinde
Kanunun 40. maddesi gereği yaş hadlerinden indirimde aranan 3600 gün hesabında
her iki Kanuna tabi fiili hizmet süresi zamları değerlendirilerek yaş haddinden
indirim yapılmasında 2008/Ekim sonrası FHSZ kapsamındaki süreler esas
alınacaktır.
Örnek 2: Sigortalının;
Cinsiyeti : Erkek
Doğum tarihi :
5.1.1970
Sigortalılık
başlangıcı : 1.1.1990
Tahsis talep tarihi :
10.2.2014
Toplam gün sayısı :
4830
5434/Mülga
31. Md. Fiili Hizmet: 15.1.1990 – 14.1.1995 =) 1800 gün
5434/Mülga
32. mad. FHSZ : 1 yıl 3 ay =) 450 gün
02.01.1995-31.12.2009
Süresi : Normal çalışma
Demir çelik
fabrikasında çalıştığı süre: 01.01.2010-10.02.2014=) 4 yıl 1 ay 10 gün =)
1480/4=370
gün = 1yıl 10 gün
8
9 1999 23
5 2002
-
1 1
1990 - 1
1 1990
7
8 9 22
4 12
+ 3
1 5434/mülga 32
22 7
13
5434/mülga
32. maddesi kapsamındaki fiili hizmet süresi zammı ile aylığa hak kazanma
koşulu kademeli geçişe göre 25 yıl + 51 yaş + 5450 gündür.
Sigortalılık
süresine ilave edilecek süre: 1 yıl 3 ay
10 2
2014 (Tahsis Talep Tarihi)
-
1 1 1990
(İşe Giriş Tarihi)
9 gün 1
ay 24 yıl
+ 3 1
9
gün 4 ay 25 yıl
(Sigortalılık Süresi)
Prim Gün Sayısına
İlave Edilecek Süre:
5434/mülga 32.
maddesi kapsamındaki fiili hizmet süresi zammı: 450 gün (1 yıl 3 ay) Demir
çelik fabrikasında çalıştığı süre: 370 gün = (1yıl 10 gün)
450 + 370 =820 gün
820 +4830 =5650 gün
Yaştan Yapılacak İndirim: 5434/mülga 32.
maddesi kapsamındaki çalışmalar ile Kanunun 40. maddesi kapsamındaki çalışmalar
toplamı 3600 günden az olduğundan yaştan indirim yapılmayacaktır.
10 2
2014
-
5 1 1970
5
gün 1 ay 44 yaş
Sigortalı
her ne kadar Kanunda öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısı şartını
yerine getirmiş ise de, yaş şartını yerine getirmediğinden aylık
bağlanmayacaktır.
İKİNCİ KISIM
KISA
VE UZUN VADELİ SİGORTA KOLLARINDAN SAĞLANAN YARDIMLAR
BİRİNCİ
BÖLÜM
İŞ
KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI SİGORTASI
İş kazası ve meslek hastalığı sigortasından sağlanan
yardımlar içerisinde emeklilik mevzuatını içeren yardımlar, sigortalıya sürekli
iş göremezlik geliri, hak sahiplerine ölüm geliri bağlanması, evlenme ve cenaze
ödeneği verilmesidir.
1. Sürekli İş
Göremezlik Geliri
Sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanma, gelirin
hesaplanması, başlangıcı ve birden fazla iş kazası ve meslek hastalığı hali
Kanunun 19. maddesinde düzenlenmiştir.
Sürekli iş göremezlik geliri, iş kazası veya meslek
hastalığı sonucu oluşan hastalık ve engellilik nedeniyle Kurumca
yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları tarafından
verilen raporlara istinaden Kurum sağlık kurulunca meslekte kazanma gücü en az
% 10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalıya bağlanacaktır.
İş kazası veya meslek hastalığı neticesinde Kurum sağlık
kurulunca meslekte kazanma gücünün en az % 10 oranında azaldığı tespit edilen
sigortalıların kısa vadeli sigortalar servisleri tarafından denetim amacıyla
Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı ile ilgili grup başkanlıklarına gönderilen
dosyaları, soruşturma sonucu beklenmeden emeklilik servislerine iletilerek
sürekli iş göremezlik gelirleri bağlanacak, daha sonra düzenlenen denetim
raporlarında olayda sigortalı, işveren ve üçüncü kişilerin sorumluluğunun tespit
edilmesi halinde, Kanunun 21., 22. ve 23. maddeleri doğrultusunda gerekli
işlemler yapılacaktır.
İş kazasının Kısa Vadeli Sigortalar Servisi veya İş
Kazası Tespit Komisyonu tarafından tespit edilerek Kurum sağlık kurulunca
meslekte kazanma gücü kayıp oranının en az % 10 oranında azaldığına karar
verilmesi üzerine, sürekli iş göremezlik geliri bağlanan sigortalı ile ilgili
kusur oranlarının tespitine ilişkin olarak müfettiş tarafından yapılan
soruşturma sonucu, meydana gelen olayın/kazanın iş kazası olmadığının
anlaşılması halinde müfettiş raporu esas alınarak gelir başlangıç tarihi
itibariyle kesilecek ve Kanunun 96. maddesine göre işlem yapılacaktır.
Sürekli iş göremezlik geliri
bağlanabilmesi için, sigortalının çalıştığı işten ayrılması, iş yerini kapatması
veya devretmesi şartı aranmayacak olup, sigortalıların örneği Kurumca
hazırlanacak tahsis talep dilekçesini doğrudan Kuruma vermesi veya posta
yoluyla ya da e-devlet üzerinden göndermesi gerekmektedir.
Kanunun 4/1-(b) bendine göre sigortalı sayılanlara,
sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi için, kendi sigortalılığından
dolayı, genel sağlık sigortası dahil prim ve prime ilişkin her türlü
borçlarının ödenmiş olması zorunludur.
Sigortalılık hallerinden birden fazlasına tabi olan
sigortalıların gelir hesabına esas kazançları belirlenirken diğer sigortalılık
hallerine tabi gün ve kazançlarının da dikkate alındığı durumda, 4/1-(a)
kapsamında sürekli iş göremezlik geliri bağlanacak sigortalıların 4/1-(b)
kapsamında da hizmetlerinin ve bu hizmetlere ilişkin prim ve prime ilişkin
borçlarının bulunması ve 4/1-(b) kapsamındaki hizmetlerin günlük kazancın
tespitinde;
- Dikkate alınması halinde, bu hizmetlere ilişkin prim
borçları ödenmeden gelir bağlama işlemleri sonuçlandırılmayacak, ancak 97.
madde hükümleri dikkate alınmak kaydıyla prim borçlarının ödenme tarihi gelir
başlangıç tarihini değiştirmeyecektir.
- Dikkate alınmaması halinde ise, prim borçlarının
ödenmesi beklenmeden gelir bağlama işlemleri sonuçlandırılacaktır.
1.1. Sürekli İş
Göremezlik Gelirinin Hesaplanması
Sürekli iş göremezlik
geliri sigortalının;
- Tam iş göremezliği
halinde; Günlük kazanç x 30 x % 70 veya kısaca GK x 21,
- Kısmi iş
göremezliği halinde ise Günlük kazanç x 30 x % 70 x SİD (sürekli iş
göremezlik derecesi) veya kısaca GK x 21 x SİD,
formüllerine göre
hesaplanacaktır.
Sigortalının başkasının bakımına
muhtaç olması durumunda % 70 olan gelir bağlama oranı % 100 olarak dikkate
alınacak ve Gelir = GK x 30 x SİD formülüne göre hesaplanacaktır.
Bu şekilde hesaplanan gelir, günlük kazanç
hesabına giren son takvim ayı itibariyle hesaplanan gelirdir. Sigortalının son
takvim ayı itibariyle hesaplanan gelirinin gelir başlangıç tarihine kadar
Kanunun 55. maddesine göre arttırılmasında, son takvim ayı ve gelir başlangıç
tarihi dikkate alındığından, gelir hesabına esas olan son takvim ayının ait
olduğu dönemde gelir/aylıklara yapılmış olan artışlar uygulanmayacaktır.
Hem son takvim ayının hem de gelir başlangıç tarihinin
ilk altı aylık dönemde olması halinde ilk altı aylık döneme ait artış verilmeyecek,
son takvim ayının ilk altı aylık dönemden önce, gelir başlangıç tarihinin ilk
altı aylık dönemde olması halinde ise ilk altı aylık döneme ilişkin artış
uygulanacaktır.
Son takvim ayı ile gelir başlangıç tarihinin ikinci altı
aylık dönemde olması halinde ise ilk ve ikinci altı aylık döneme ait artış
verilmeyecek, son takvim ayının ikinci altı aylık dönemden önce, gelir
başlangıç tarihinin ikinci altı aylık dönemde olması halinde sadece ikinci altı
aylık döneme ilişkin artış uygulanacaktır.
Örnek 1: Sigortalının son takvim ayı
2018/Aralık ayı, gelir başlangıç tarihinin ise 1.6.2019 olması halinde, son
takvim ayı itibariyle hesaplanan gelire 2019/Ocak dönemine ilişkin aylık artışı
uygulanacaktır. Bu sigortalının son takvim ayının 2019/Ocak olması halinde ise
son takvim ayı itibariyle hesaplanan gelire 2019/Ocak dönemine ilişkin artış
uygulanmayacaktır.
Örnek 2: Sigortalının son takvim ayı
2018/Haziran ayı, gelir başlangıç tarihinin ise 1.8.2018 olması halinde, son
takvim ayı itibariyle hesaplanan gelire, 2018/Ocak artışı uygulanmayacak olup,
sadece 2018/Temmuz dönemine ilişkin aylık artışı uygulanacaktır. Bu
sigortalının son takvim ayının 2018/Temmuz olması halinde ise, son takvim ayı
itibariyle hesaplanan gelire 2018/Ocak ve 2017/Temmuz dönemine ilişkin aylık
artışları uygulanmayacaktır.
İş kazası ve meslek hastalığı hallerinde bağlanacak
gelirlerin hesabına esas tutulacak günlük kazanç;
- İş kazasının olduğu tarihten, meslek hastalığı halinde
ise iş göremezliğin başladığı tarihten önceki oniki
aydaki son üç ay içinde Kanunun 80. maddesine göre hesaplanacak prime esas
kazançlar toplamının, bu kazançlara esas prim ödeme gün sayısına bölünmesi
suretiyle,
- Oniki aylık dönemde
çalışmamış ve ücret almamış olan sigortalı, çalışmaya başladığı ay içinde iş kazası
veya meslek hastalığı nedeniyle iş göremezliğe uğrarsa bağlanacak gelirlerin
hesabına esas günlük kazanç, çalışmaya başladığı tarih ile iş göremezliğinin
başladığı tarih arasındaki sürede elde ettiği prime esas günlük kazanç
toplamının, çalıştığı gün sayısına bölünmesi suretiyle,
- Çalışmaya başladığı gün iş kazasına uğraması halinde
ise aynı veya emsal işte çalışan benzeri bir sigortalının günlük kazancı esas
tutularak,
hesaplanacak olup, günlük kazancın belirlenmesi aşağıda belirtilen
hususlara göre yapılacaktır.
1.1.1. İş kazası ile meslek hastalığı
sigortasından bağlanacak gelirlere esas tutulacak aylık kazanç, hesaplanacak
günlük kazancın otuz katı olacaktır.
Örnek 1: Sigortalının kaza
tarihi 22.5.2010 olup, son takvim ayı 2010/Nisan ayıdır.
Yıl/Ay |
Gün Sayısı |
Ücret
(TL) |
2010/Nisan |
30 |
860,00 |
2010/Mart |
30 |
860,00 |
2010/Şubat |
30 |
860,00 |
Toplam |
90 |
2580,00 |
Günlük Kazanç: 2580 /
90 = 28.67 TL’dir. Son takvim ayı 2008/Ekim ve sonrası olduğundan sürekli iş
göremezlik geliri Kanun hükümlerine göre bağlanacaktır.
İş kazası ve meslek hastalığı
sigortasından hak kazanılan gelirlerin hesabında dikkate alınacak Kanun son
takvim ayına göre belirlenecek olup, son takvim ayı 2008/Ekim (dahil) sonrası
olan 4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamındaki sigortalıların gelirleri, Kanun
hükümlerine göre hesaplanacaktır.
- 4/1-(a)
sigortalıları açısından; günlük kazanç hesabına giren son takvim ayı 2008/Ekim (hariç)
öncesi olanların gelirleri, 506 sayılı Kanun hükümlerine göre hesaplanacaktır.
- 4/1-(b)
sigortalıları açısından; günlük kazanç hesabına giren son takvim ayının Kanunun
yürürlük tarihinden önceki bir tarih olması halinde, basamakların karşılığı
gelirler dikkate alınarak son takvim ayı itibariyle Kanun hükümlerine göre
hesaplanan sürekli iş göremezlik geliri, Kanunun yürürlük tarihine kadar 1479
sayılı Kanuna göre aylıkların artırılmasında uygulanan artış oranlarına,
Kanunun yürürlük tarihinden gelir başlangıç tarihine kadar ise Kanunun 55.
maddesi hükümlerine göre artırılacaktır.
Örnek 2: 4/1-(b) kapsamında sigortalı iken
5.10.2008 tarihinde iş kazası geçiren ve sürekli iş göremezlik derecesinin % 25
olduğuna ve bakıma muhtaç olmadığına karar verilen sigortalının geçici iş
göremezlik ödeneğinin sona erdiği tarih 20.2.2009 olup, gelir başlangıç tarihi
anılan tarihi takip eden ay başı olan 1.3.2009’dur.
Anılan sigortalının son takvim ayı 2008/Ocak ayı olup,
sürekli iş göremezlik geliri Kanun hükümlerine göre hesaplanacak ve ortalama
aylık kazancın tespitine esas sürelerde sigortalının tabi olduğu basamak
değerlerinin karşılığı prime esas kazançlar dikkate alınacaktır (2008 yılı
birinci altı aylık dönemde 12. basamağın prime esas kazanç değeri aylık 714,97
TL’ dir). Son takvim ayı itibariyle hesaplanan gelir,
Kanunun yürürlük tarihine kadar 1479 sayılı Kanunun mülga hükümlerine, Kanunun
yürürlük tarihinden gelir başlangıç tarihine kadar ise Kanun hükümlerine göre
artırılacaktır.
Buna göre;
Ortalama günlük kazanç
: 714,97/
30 = 23,83
Ortalama aylık
kazanç : GK x 30
: 23,83 x 30 = 714,97
Gelir : 714,97 x % 70 x % 25
= 125,12 TL.
Bulunan gelir son takvim ayı olan 2008/Ocak dönemi geliri
olup, gelir başlangıç tarihine aylık artışları (2008/Temmuz ödeme döneminde %
7,2 ve 2009/Ocak ödeme döneminde ise % 3,84) ile taşınacaktır.
Gelir başlangıç tarihine taşınan
değer: 125,12
x 1,02 x 1.072 x 1.0384 = 142,06 TL’dir.
4/1-(b) kapsamındaki sigortalılarına Kanunun yürürlük
tarihinden önce meydana gelen iş kazaları ile Kanunun yürürlük tarihinden önce
anlaşılan meslek hastalıkları yönünden Kanun hükümleri uygulanmayacak ve
sürekli iş göremezlik geliri bağlanmayacaktır.
1.1.2. Kanunun 4/1-(a) bendi
gereği sigortalı sayılanların gelire esas günlük kazançlarının hesabında:
- Prim, ikramiye ve bu nitelikteki arızi ödemeler dikkate
alınmış ise ödenek ve gelire esas alınacak günlük kazanç, ücret toplamının
ücret alınan gün sayısına bölünmesiyle hesaplanacak günlük kazanca, % 50
oranında bir ekleme yapılarak bulunan tutardan çok olamayacaktır.
- İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince
yapılan ücret, ikramiye, zam, tazminat ve bu mahiyetteki ödemelerden, ödenek ve
gelirin hesabına esas alınan üç aylık dönemden önceki aylara ilişkin olanlar
dikkate alınmayacaktır.
- Meslek hastalığı, sigortalının sigortalı olarak
çalıştığı son işinden ayrıldığı tarihten bir yıl geçtikten sonra meydana çıkmış
ise, günlük kazancı son işinden ayrıldığı tarih esas alınarak yukarıda
açıklanan usul ve esaslara göre hesaplanacaktır.
Örnek: İş kazası tarihi 2.10.2017, son takvim
ayı 2017/Eylül ayı olan sigortalının kazançlarının aşağıda belirtildiği şekilde
olması durumunda günlük kazanç hesabı;
Dönem |
Gün |
80/1-a1(
ücret) |
80/1-a2
(Arızi Kazanç) |
2017/09 |
30 |
2000 |
1500 |
2017/08 |
20 |
2000 |
- |
2017/07 |
30 |
2000 |
1000 |
(2000+2000+2000)/(30+20+30)=75
TL
75*1,5 = 112,50 TL
(Arızi kazanç eklendikten sonra bulunan günlük kazanç için üst sınır)
(2000 + 2000 + 2000 +
1500 + 1000)/(30+20+30)= 106,25 TL
Arızi kazançlar eklenerek hesaplanan günlük kazanç
(106,25 TL), arızi kazançlar eklenmeksizin hesaplanan günlük kazancın %50
fazlasından (112,5 TL) az olduğundan, bu döneme ait arızi kazançların tamamı
günlük kazanç hesabında dikkate alınacaktır.
1.1.3. Kanunun 80. maddesinin birinci
fıkrasının (d) bendinde; ücretlerin hak edildikleri aya mal edilmek suretiyle
prime tabi tutulacağı, diğer ödemelerin ise öncelikle ödendiği ayın kazancına
dahil edileceği ve ücret dışındaki bu ödemelerin yapıldığı ayda üst sınırın
aşılması nedeniyle prime tabi tutulamayan kısmının, ödemenin yapıldığı ayı
takip eden aydan başlanarak iki ayı geçmemek üzere üst sınırın altında kalan
sonraki ayların prime esas kazançlarına ilâve edileceği öngörülmüştür.
Örnek: İş kazası tarihi 2.10.2017, son takvim
ayı 2017/Eylül ayı olan sigortalının kazançlarının aşağıda belirtildiği şekilde
olması durumunda günlük kazanç hesabı;
Dönem |
Gün |
80/1-a1( ücret) |
80/1-a2
(Arızi Kazanç) |
2017/09 |
30 |
12.000 |
- |
2017/08 |
30 |
12.000 |
- |
2017/07 |
30 |
12.000 |
3.000 |
2017/7 döneminde ücret ve arızi kazançların toplamı
15.000 TL’dir. Ancak, bu döneme ait PEK üst sınırı 13.331,25 TL olduğundan bu
dönemde PEK 13.331,25 TL olarak alınacak, arızi kazançtan prime dahil edilmeyen
1.668,75 TL’lik tutar sonraki aya devredecektir.
2017/8 döneminde, 2017/7 döneminden devreden 1.668,75 TL
arızi kazançla birlikte PEK tutarı 13.668,75 TL’dir. Ancak, bu dönemde de PEK
üst sınırı 13.331,25 TL olduğundan PEK yine 13.331,25 TL olarak alınacak ve
arızi kazançtan prime dahil edilemeyen 337,50 TL’lik tutar sonraki aya
devredecektir.
13.668,75 – 13.331.25
= 337,5 (2017/9 dönemine devredilecek tutar.)
1.1.4. Kazanç dönemi içerisinde gün karşılığı
bulunmayan ücretler kazanç hesabında dikkate alınmayacak, gün karşılığı
bulunmayan arızi ödemeler ise, sonraki iki ayın arızi kazançlarına PEK üst
sınırını aşmayacak şekilde dahil edilecektir. Arızi kazançların dahil edildiği
ay, üçer aylık kazanç döneminin dışına çıkıyorsa dikkate alınmayacaktır.
Örnek: İş kazası tarihi 2.10.2017, son takvim
ayı 2017/Eylül ayı olan sigortalının kazançlarının aşağıda belirtildiği şekilde
olması durumunda;
Dönem |
Gün |
80/1-a1( ücret) |
80/1-a2
(Arızi Kazanç) |
2017/09 |
30 |
1800 |
- |
2017/08 |
30 |
1800 |
- |
2017/07 |
- |
- |
1000 |
2017/7 döneminde gün bildirilmeden 1000 TL arızi kazanç
bildirilmiştir. 1000 TL lik bu kazanç 2017/8
döneminin kazançlarına dahil edilecektir.
(1800+1000+1800)/(30+30)=76,67
TL kişinin günlük kazancı olarak hesaplanacaktır.
1.1.5. Sigortalının sürekli iş göremezlik
geliri hesabına esas kazanç döneminde aynı statüde birden fazla işyerinde çalışıyor
olması durumunda; her ay için ayrı ayrı ve toplamda prime esas kazanç üst
sınırı dikkate alınarak her bir işyerinden bildirilen kazançlar toplamı
üzerinden hesaplama yapılarak günlük kazanç tespit edilecektir. Ayrıca, ilgili
her ayda esas alınacak prim ödeme gün sayısı toplamı 30 günü, gelir hesabına
esas kazanç döneminde ise 90 günü aşamayacaktır.
Örnek 1: 2017/Ekim ayında iş
kazası geçiren sigortalıya ilişkin günlük kazanç hesabı:
|
Dönem |
Gün |
80/1-a1( ücret) |
80/1-a2
(Arızi Kazanç) |
1. İşyeri |
2017/09 |
20 |
2.000 |
- |
2017/08 |
30 |
3.000 |
- |
|
2017/07 |
30 |
3.000 |
- |
|
Toplam |
80 |
8.000 |
|
|
2. İşyeri |
Dönem |
Gün |
80/1-a1( ücret) |
80/1-a2 (Arızi
Kazanç) |
2017/09 |
30 |
4.000 |
- |
|
2017/08 |
30 |
4.000 |
- |
|
2017/07 |
30 |
4.000 |
- |
|
Toplam |
90 |
12.000 |
|
Her bir ay için prim ödeme gün sayısı 30 günden ve
toplamda da 90 günden fazla olamayacağından;
Günlük kazanç;
[(2.000+4.000)+(3.000+4.000)+(3.000+4.000)]/ (30+30+30)
=
(6.000+7.000+7.000)/90 = 222,22 TL olarak hesaplanacaktır.
Diğer taraftan, ikinci işyerinde sadece 2017/Haziran,
2017/Mayıs ve 2017/Nisan aylarında çalışılmış olması durumunda, sürekli iş
göremezlik geliri hesabına esas kazanç dönemi 2017/Eylül, 2017/Ağustos ve
2017/Temmuz olduğundan ve ikinci işyerinde aynı döneme gelen aylarda kazanç
bulunmadığından, sadece birinci işyerindeki kazançları üzerinden günlük kazanç
hesaplanacaktır.
Günlük kazanç; [(2.000+3.000+3.000)] / [(20+30+30)] =
8.000/80 =100 TL olarak hesaplanacaktır.
Örnek 2: Sigortalının 2016/Nisan ayında
sigortalı olarak çalışmaya başladığı birinci işyerinde işe başladığı ay
içerisinde iş kazası geçirmesi halinde günlük kazanç hesabı;
|
Dönem |
Gün |
80/1-a1( ücret) |
80/1-a2
(Arızi Kazanç) |
1. İşyeri |
2016/03 |
- |
- |
- |
2016/02 |
- |
- |
- |
|
2016/01 |
- |
- |
- |
|
Toplam |
|
|
|
|
2. İşyeri |
Dönem |
Gün |
80/1-a1( ücret) |
80/1-a2
(Arızi Kazanç) |
2016/03 |
30 |
6.000 |
- |
|
2016/02 |
30 |
6.000 |
- |
|
2016/01 |
30 |
6.000 |
- |
|
Toplam |
90 |
18.000 |
|
Birinci işyerinde işe başladığı ayda iş kazası geçiren
sigortalının bu işyerinde iş kazası tarihinden önceki oniki
ay içerisinde kazancı bulunmamaktadır. Ancak, sigortalının iş kazası geçirdiği
tarihten önceki oniki ayda ikinci işyerindeki kazancı
bulunduğundan ve Kanunun 17. maddesinde; günlük kazanç hesabı yapılırken iş
kazası geçirilen iş yerine göre tespit yapılacağına dair herhangi bir sınırlama
bulunmadığından, sigortalının ikinci işyerindeki kazançları da günlük kazanç
hesabında dikkate alınacaktır.
Günlük kazanç; [(6.000)+(6.000)+(6.000)] / (30+30+30)=
18.000 / 90= 200 TL olarak hesaplanacaktır.
Örnek 3: 2014/Temmuz ayında iş kazası geçiren
sigortalıya ilişkin günlük kazanç hesabı:
|
1. İşyeri |
2. İşyeri |
3. İşyeri |
4. İşyeri |
5. İşyeri |
|||||
|
Gün |
Kazanç |
Gün |
Kazanç |
Gün |
Kazanç |
Gün |
Kazanç |
Gün |
Kazanç |
2014/6 |
11 |
392,7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2014/5 |
|
|
30 |
1071 |
6 |
214,2 |
|
|
|
|
2014/4 |
|
|
23 |
821,1 |
30 |
1071 |
5 |
178,5 |
10 |
357 |
Her bir ay için prim ödeme gün sayısı 30 günden ve
toplamda da 90 günden fazla olamayacağından;
Günlük kazanç ;
[(392,7)+(1071+214,2)+(821,1+1071+178,5+357)] / (11+30 + 30)
=
4.105,5 / 71 = 57,8 TL olarak
hesaplanacaktır.
1.2. İş Kazası ve
Meslek Hastalığında Hizmetlerin Birleştirilmesi
2829 sayılı Kanun, Kanunun yürürlüğe
girdiği 2008/Ekim ayı itibariyle yürürlükten kaldırılmış olup, bu durumda,
Kanunun yürürlük tarihinden sonra meydana gelen iş kazası ve meslek hastalığı
olaylarında, gelirin hesabına esas 3 aylık dönemi 2008/Ekim sonrası olan
sigortalıların söz konusu 3 aylık dönem içerisinde birden fazla sigortalılık
haline tabi olması halinde, hizmetleri gelirin hesaplanmasında
birleştirilecektir.
Sürekli iş göremezlik geliri bağlanacak sigortalılardan
sigortalılık hallerinden birden fazlasına tabi olup, gelir hesabına esas
kazançları 2008/Ekim sonrasına ait olanların gelir hesabında kazançları
belirlenirken diğer sigortalılık haline tabi gün ve kazançları da dikkate
alınacaktır. Bu uygulama hem sürekli iş göremezlik geliri ve hem de ölüm geliri
hesabında geçerli olacaktır.
Örnek 1:
En son sigortalılık
hali : 4/1-(a)
Kaza tarihi : 17.8.2011
Son takvim ayı : 2011/Temmuz
Günlük kazanç
hesabına giren prime esas kazançlar
Sigortalılık hali |
Ay |
Gün |
Prime
esas kazanç |
4/1-(a) |
2011/Temmuz |
10 |
350,20 |
- |
2011/Haziran |
- |
- |
4/1-(b) |
2011/Mayıs |
5 |
175,10 |
|
Toplam |
15 |
525,30 |
4/1-(a) kapsamında bir işyerinde çalışırken 17.8.2011 tarihinde
iş kazası geçiren sigortalının kaza tarihinden önceki bir yıllık sürede üçer
aylık dönemler halindeki çalışmalarına bakılarak kazançları tespit edilecektir.
Anılan sigortalının, Temmuz ayında 4/1-(a) kapsamında, 2011/Mayıs ayında da
4/1-(b) kapsamında sigortalı olması nedeniyle, gelir hesabına esas günlük
kazancı tespit edilirken hem 4/1-(a) hem de 4/1-(b) kapsamındaki sigortalı
hizmetlerine ait kazançları ve gün sayıları dikkate alınacaktır. Buna göre,
sigortalının günlük kazancı = 525,30 / 15 = 35,02 TL olarak belirlenecektir.
Kanunun 53. maddesinin beşinci fıkrasına göre;
sigortalının 4. maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde yer alan
sigortalılık statüleri ile (c) bendinde yer alan sigortalılık statüsüne aynı
anda tabi olacak şekilde Kanun kapsamına girmesi halinde öncelikle aynı
maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında, (a) ve (b) bentlerinde yer
alan sigortalılık statülerine tabi olacak şekilde Kanun kapsamına girmesi
halinde ise aynı maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı
sayılmaktadır.
Sigortalılık hallerinin çakışması nedeniyle Kanunun
4/1-(a) bendi kapsamındaki sigortalılığı esas alınanlar, yazılı talepte
bulunmak ve Kanunun 82. maddesine göre belirlenen prime esas kazanç alt sınırı
ve üst sınırına ilişkin hükümler saklı olmak kaydıyla, esas alınmayan
sigortalılık statüsü kapsamında talep tarihinden itibaren prim ödeyebilirler.
Bu şekilde ödenen primler; iş kazası ve meslek hastalığı sigortasından sağlanan
haklar yönünden, Kanunun 4/1-(b) bendi kapsamında sigortalılık statüsünde, kısa
vadeli sigorta kollarından sağlanan diğer yardımlar ile uzun vadeli sigorta
kollarından sağlanan yardımlar yönünden ise Kanunun 4/1-(a) bendi kapsamında
sigortalılık statüsünde değerlendirilecektir.
Kanunun 4/1-(a) ve 4/1-(b) bendi kapsamına tabi
sigortalılık hallerinin çakışması nedeniyle 4/1-(a) kapsamında sigortalılığı
esas alınıp 4/1-(b) kapsamında prim ödeyeceğini beyan edenlerden gelirin
hesaplanmasına esas son takvim ayı 2011/Mart ayı ve daha sonraki aylar olanların
iş kazası geçirmesi veya meslek hastalığına tutulması halinde, öncelikle
sigortalının hangi statüdeki faaliyetinden dolayı iş kazası geçirdiği veya
meslek hastalığına tutulduğu tespit edilecektir. Bu tespitten sonra meslekte
kazanma gücü kaybının % 10 ve üzerinde olduğuna Kurum sağlık kurulunca karar
verilmesi halinde sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanırken,
sigortalı hangi sigortalılık statüsündeki faaliyetinden dolayı iş kazası
geçirmiş veya meslek hastalığına tutulmuş ise yalnızca o statü için bildirilen
veya ödenen kazançları dikkate alınacaktır. Yani, 4/1-(b) kapsamına girecek
faaliyetinden dolayı iş kazası geçirmiş veya meslek hastalığına tutulmuş ise
yalnızca 4/1-(b) statüsündeki kazançları, 4/1-(a) kapsamındaki faaliyetinden
dolayı iş kazası geçirmiş veya meslek hastalığına tutulmuş ise yalnızca 4/1-(a)
statüsündeki kazançları dikkate alınarak gelir hesaplanacaktır.
Örnek 2: Hizmet akdi ile
4/1-(a) kapsamında sigortalı iken, 1.4.2011 tarihinde şirket ortağı olan A
kişisi 4/1-(b) kapsamındaki faaliyetinden dolayı da prim ödemek için talepte
bulunmuştur. 1.5.2011 tarihinden itibaren işveren tarafından 4/1-(a) kapsamında
aylık 1.000 TL kazanç bildirilirken aynı zamanda kendisi tarafından da 4/1-(b)
kapsamında 3.000 TL kazanç beyanı üzerinden primleri ödenmeye başlanmıştır.
Sigortalı A, 15.8.2011 günü şirketi ile ilgili pazarlama işine giderken kaza
geçirmiş, olayın iş kazası olduğu ve 4/1-(b) kapsamındaki faaliyeti sırasında
meydana geldiği tespit edilmiştir. Olay sonucu sigortalı A’nın meslekte kazanma
gücü kayıp oranı % 10 olarak tespit edilmiş olup, sigortalının gelir hesabına
giren 2011/Temmuz, Haziran ve Mayıs ayları için sadece 4/1-(b) kapsamında beyan
edilen kazançları dikkate alınarak gelir hesaplanacak, 4/1-(a) kapsamında
işveren tarafından bildirilen kazançları hesaplamada dikkate alınmayacaktır.
Sigortalının gelir hesabına esas prim gün sayıları ve kazançları aşağıda
gösterilmiştir.
Dönemler |
Sigortalılık Hali |
|||
4/1-(a) |
4/1-(b) |
|||
Gün |
Kazanç |
Gün |
Kazanç |
|
2011/Temmuz |
30 |
1.000 |
0 |
3.000 |
2011/Haziran |
30 |
1.000 |
0 |
3.000 |
2011/Mayıs
|
30 |
1.000 |
0 |
3.000 |
TOPLAM |
90 |
3.000 |
0 |
9.000 |
Bu durumda, sigortalının gelirine esas günlük
kazancı: 9.000/90 = 100 TL olarak hesaplanacaktır.
Aynı olay 4/1-(a) kapsamındaki işyerinde meydana gelmiş
olsaydı, bu durumda da sadece işverence bildirilen kazançlar dikkate alınacak,
4/1-(b) kapsamında beyan edilen kazançlar dikkate alınmayacak idi.
Örnek 3: 4/1-(b) kapsamında sigortalılığı devam
ederken aynı zamanda hizmet akdi ile 4/1-(a) kapsamında sigortalı olarak
çalışmaya başlayan sigortalı, 4/1-(b) kapsamında prim ödemeye devam edeceğini
beyan etmiş olup, 4/1-(a) kapsamında sigortalılığından dolayı 3.6.2011
tarihinde iş kazası geçirmiş, olayın iş kazası olduğu ve sigortalının meslekte
kazanma gücü kaybının % 30 olduğu tespit edilmiştir. Sigortalının gelir
hesabına esas 2011/Mayıs, Nisan ve Mart aylarında 4/1-(a) kapsamında prime esas
kazanç alt sınırı üzerinden, 4/1-(b) kapsamındaki primleri ise prime esas
kazanç alt sınırının iki katı üzerinden ödenmiştir. Bu durumda, sigortalıya
4/1-(a) kapsamında gelir bağlarken sadece 4/1-(a) kapsamındaki prime esas
kazançları dikkate alınacak, 4/1-(b) kapsamındaki kazançları dikkate
alınmayacaktır. Sigortalının gelir hesabına esas prim gün sayıları ve
kazançları aşağıda gösterilmiştir.
Dönemler |
|
Sigortalılık Hali |
|
||
4/1-(a) |
|
4/1-(b) |
|||
Gün |
Kazanç |
Gün |
|
Kazanç |
|
2011/Mayıs |
10 |
265,50 |
0 |
|
531 |
2011/Nisan |
30 |
796,50 |
0 |
|
1.593 |
2011/Mart |
20 |
531,00 |
0 |
|
1.062 |
TOPLAM |
60 |
1.593 |
0 |
|
3.186 |
Bu durumda, sigortalının gelirine esas
günlük kazancı: 1.593/60 = 26,55 TL olarak hesaplanacaktır.
1.3. Birden Fazla İş
Kazasına Uğrama Durumu
Kanunun 19. maddesinin onuncu fıkrasında, sigortalının
yeniden bir iş kazasına uğraması veya yeni bir meslek hastalığına tutulması
halinde, meydana gelen engellilik hallerinin bütünü göz önüne alınarak
kendisine, sürekli iş göremezliğini doğuran son iş kazası veya meslek hastalığı
sırasındaki kazancı üzerinden gelir hesaplanacağı, ancak sigortalının son iş
kazası veya meslek hastalığı sırasındaki günlük kazancına göre bulunacak
gelirinin, hesaplanan ilk gelirinden az olması halinde sigortalının sürekli iş
göremezlik gelirinin ilk kazanç üzerinden ödeneceği öngörülmüştür.
Birden fazla iş kazasına uğrayan veya meslek hastalığına
tutulan sigortalıların dosyası her olay için tespit edilen meslekte kazanma
gücü kaybı oranı ile ilgili birleştirme kararı alınmak üzere Kurum sağlık
kuruluna gönderilerek, anılan Kurul kararına göre belirlenen birleştirilmiş SİD
üzerinden gelir hesaplanacaktır.
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce iş kazasına
uğrayan veya meslek hastalığına tutulan sigortalının Kanunun yürürlüğe girdiği
tarihten sonra başka bir iş kazasına uğraması veya meslek hastalığına tutulması
halinde gelir hesabı birleştirilmiş SİD üzerinden yukarıda açıklandığı şekilde
yapılacaktır.
506 sayılı Kanunun 96. maddesinin beşinci fıkrası
gereğince (A/S kodları); sigortalı veya hak sahiplerine 506 sayılı Kanun
hükümlerine göre bağlanan gelir veya aylıklardan, ilk hak edilen gelir veya
aylık dışında sonradan bağlanacak gelir ve aylıklar için alt sınır aylığına
ilişkin hükümlerin uygulanmayacağı, aynı anda birden fazla gelir veya aylığın
hak edilmesi halinde ise yüksek olanın ilk hak edilen gelir veya aylık olarak
esas alınacağı öngörülmüştür.
4/1-(a) sigortalıları için Kanunun yürürlük tarihi olan
2008/Ekim ay başından itibaren iş kazası ve meslek hastalığı sigortasında,
sürekli iş göremezlik geliri veya ölüm gelirinin hesaplanmasında, günlük
kazancın hesabına giren son takvim ayı bu tarihten sonra olanlara Kanun
hükümlerine göre gelir bağlanacağından, 506 sayılı Kanunun mülga 96. maddesinin
beşinci fıkrası (A/S) uygulanmamaktadır.
Sürekli iş göremezlik geliri bağlanan sigortalının ikinci
bir iş kazası geçirmesi halinde gelirler arasında (mukayese indirimler ve
artırımlar uygulanmadan yapılacağından) mukayese yapılarak en fazla ödemeye
imkan veren gelir üzerinden ödeme yapılması gerekmekte olup, birleştirilmiş SİD
üzerinden hesaplanan gelirin son takvim ayının 2008/Ekim ay başı sonrası olması
halinde sürekli iş göremezlik geliri Kanuna göre hesaplanarak 506 sayılı
Kanunun mülga 96. maddesinin beşinci fıkrası (A/S) uygulanmayacaktır.
Ayrıca, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce
bir/birden fazla iş kazasına uğrayan veya meslek hastalığına tutulan
sigortalıların Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra da iş kazasına uğraması
veya meslek hastalığına tutulması ve her bir olayla ilgili farklı kusur
oranları belirlenmesi durumunda en yüksek kusur oranı üzerinden işlem
yapılacaktır.
Örnek: 5.1.2005 tarihinde
geçirmiş olduğu iş kazası sonucu 11,30 sürekli iş göremezlik derecesi üzerinden
159,63 TL gelir almakta olan sigortalıya 1.2.2012 tarihinde geçirmiş olduğu iş
kazası nedeniyle % 46,07 birleştirilmiş SİD oranı üzerinden Kanun hükümlerine
göre 718,77 TL gelir hesaplanarak, ilk geliri ile mukayese edilmiş ve % 46,07
SİD üzerinden bağlanan gelirin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Buna göre,
birleştirilmiş SİD üzerinden hesaplanan gelirin son takvim ayının 2008/Ekim ay
başı sonrası olması nedeniyle Kanuna göre sürekli iş göremezlik geliri
hesaplandığından 506 sayılı Kanunun mülga 96. maddesinin beşinci fıkrası (A/S)
uygulanmayacaktır.
1.4. Gelir Alt Sınırı
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu bağlanacak
gelirlerde alt sınır kontrolü Kanunda sadece başka birinin sürekli bakımına
muhtaç durumdaki sigortalılar için öngörülmüştür. Başka birinin sürekli bakımına
muhtaç olan sigortalılara bağlanacak gelirler, prime esas kazanç alt sınırının
aylık tutarının % 85’inden az olmayacaktır.
Alt Sınır Geliri = Asgari Aylık Kazanç
x 85/100 formülüyle hesaplanır. Yıllar itibariyle gelir hesabına esas alt
sınırları gösterir tabloya Genelge ekinde (Ek-1) yer verilmiştir.
1.5. Gelirlerde
Yapılan Artırım ve İndirimler
Sigortalının başka birinin sürekli bakımına muhtaç olması
sonucunda bağlanan gelirler artırılacak ve gelir bağlama oranı % 100 olarak
dikkate alınacaktır.
Sürekli iş göremezlik geliri bağlanacak sigortalılardan
son takvim ayı 2008/Ekim sonrası olanlara Kanunun 19. maddesi hükümlerine göre
gelir bağlanmakta olup, sigortalının kendisinden kaynaklanan sebeplerle tedavi
süresinin uzaması, iş göremezliğinin artması durumunda bağlanacak gelirden,
kusurun niteliği ve oranına göre 22. maddede belirtilen hükümler doğrultusunda
indirim yapılacaktır. Buna göre;
- Hekim tavsiyelerine uymaması,
- Kazanın meydana gelmesinde ağır kusuru veya kasdi hareketinin bulunması,
- Kurumun yazılı bildirimine rağmen teklif edilen
tedaviyi kabul etmemesi, hallerinde sigortalının gelirinden indirim
yapılacaktır.
Sigortalının hekim tavsiyelerine uymaması halinde
bağlanan geliri, kusur derecesine göre en fazla 1/4’üne, ağır kusuru halinde
ise yine kusur derecesine göre 1/3’üne kadar eksiltilecektir.
Örnek 1: Sigortalının Kanunun 22. maddesinin
birinci fıkrasının (b) bendine göre ağır kusuru yüzünden iş kazasına uğradığı
ve % 55 oranında ağır kusurlu olduğu varsayılmıştır. Bu durumda, gelirin en
fazla 1/3’inden kusur oranında indirim yapılacak olup, gelirden yapılacak
indirim oranı;
Gelir başlangıç
tarihindeki gelir: 344,98 TL
Gelirden yapılacak indirim miktarı: 344,98/3= 114,99 TL =
114,99 x % 55 = 63,24 TL veya kısaca % 55/3 = % 18,33 x 344,98 = 63,24 TL
İndirim sonrası
gelir: 344,98 – 63,24 = 281,74 TL olacaktır.
Sigortalının kasdi hareketinin
bulunması veya Kurumun yazılı bildirimine rağmen teklif edilen tedaviyi kabul
etmemesi halinde ise gelirinin yarısı bağlanacaktır.
Sürekli iş göremezlik gelirleri ile ölüm gelirlerine 2330
sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümleri gereğince %
25 artırım uygulanmayacaktır.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 44. maddesinin
birinci fıkrasının (b) alt bendinde, mahkeme kararı, denetim, soruşturma ve
kontrol raporları, ünite kararı, hekim raporu, kamu kurum ve kuruluşlarının
görevleri gereği düzenlediği tutanaklar veya belgelerde kusur derecesinin yer
almaması halinde, Kurumca gelirlerin % 5 oranında eksiltileceği öngörülmüştür.
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre düzenlenen
trafik kaza raporlarında kazaya karışanların kusur oranları belirtilmemekte,
yayalar ve sürücüler için “asli kusurlu” veya “tali kusurlu” ifadeleri
kullanılmaktadır. Trafik iş kazası sonucu sürekli iş göremez duruma düşen
sigortalılara bağlanacak sürekli iş göremezlik gelirlerinden sigortalıların
kusurları oranında indirim yapıldığından, söz konusu kusur oranları;
- Olayın mahkemeye intikal etmiş olması durumunda,
mahkeme tarafından,
- Kurumun denetim ve kontrol ile yetkilendirilen
memurlarınca düzenlenen raporlarda,
- Varsa sigorta eksperlerinin raporlarında,
belirlenen oranda, olayın mahkemeye intikal etmemiş ve
kusur oranının hiçbir şekilde tespit edilemediği durumlarda ise, “Asli kusur”
için 6/8, “Tali kusur” için 2/8 oranında dikkate alınacaktır. 6/8 kusur oranı %
75’e, 2/8 kusur oranı ise % 25’e tekabül etmektedir.
Örnek 2: Sigortalı trafik iş kazası geçirmiş
olup, kazaya ilişkin raporda asli kusurlu olarak belirlenmiş ve gelirinden
Kanunun 22. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre kusur derecesi esas
alınarak üçte birine kadar indirim yapılması öngörülmüştür. Bu durumda asli
kusurlu olması nedeniyle kusur oranı % 75 (6/8) kabul edilip bağlanan
gelirinden % 75 kusur oranının üçte biri oranında % 75/3 = % 25 indirim
yapılacaktır.
Ayrıca, Kanuna göre bağlanan sürekli iş göremezlik
gelirlerinde sigortalıların birden fazla iş kazası geçirmesi veya meslek
hastalığına tutulması halinde, meydana gelen iş kazası veya meslek
hastalıklarında Kanunun 22. maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c)
bentleri kapsamında kusurların bulunması halinde, aynı kusurlar için yüksek
olan kusur oranı uygulanarak indirim yapılacaktır.
Örnek 3: Sigortalıya, 5.3.2010 tarihinde
geçirmiş olduğu iş kazasından dolayı % 11,10 sürekli iş göremezlik derecesi
üzerinden 1.7.2010 tarihinden geçerli olmak üzere sürekli iş göremezlik geliri
bağlanmış, kusur oranı % 40 olarak bildirildiğinden Kanunun 22. maddesi
uyarınca gelirde % 13,33 indirim uygulanmıştır. Sigortalının 18.2.2011
tarihinde ikinci bir iş kazasına uğraması sonucunda sürekli iş göremezlik
derecesi % 41,20 ve kusur oranı ise % 20 iken, Kurum sağlık kurulu tarafından
birleştirme kararı alınarak birleştirilmiş sürekli iş göremezlik derecesi %
47,72 olarak belirlenmiştir. Bu durumda sigortalının birleştirilmiş sürekli iş
göremezlik derecesi üzerinden hesaplanan sürekli iş göremezlik gelirinden
yüksek olan kusur oranı (% 40) dikkate alınarak Kanunun 22. maddesinin birinci
fıkrasının (b) bendine göre indirim yapılacaktır.
1.6. Sürekli İş
Göremezlik Derecesi İtirazlarıyla İlgili Mahkeme Kararları Hakkında Yapılacak
İşlemler
Kurum sağlık kurulunca tespit edilen sürekli iş
göremezlik derecesine gerek sigortalı gerekse işverenler tarafından itiraz
amaçlı davalar açılmakta, dava sonucu verilen kararlara istinaden
sigortalıların sürekli iş göremezlik derecelerinde artma, azalma yönünde
değişiklikler olabilmektedir. Bu durumda söz konusu mahkeme kararları, Kurum
sağlık kuruluna gönderilmeksizin doğrudan sigortalı dosyasının bulunduğu
birimce aşağıda belirtilen hususlar göz önüne alınarak uygulanacaktır.
Kurumumuzun taraf olmadığı maddi ve manevi tazminat
davalarında tespit edilen sürekli iş göremezlik dereceleri ile kusur
oranlarının Kurumumuzu bağlayıcılığı bulunmadığından, bu tür kararlarla ilgili
herhangi bir işlem yapılmayacaktır.
Kurumumuzun taraf olduğu davalar sonucu verilen ve
kesinleşen kararlarla tespit edilen sürekli iş göremezlik dereceleri dikkate
alınarak gelirleri yeniden hesaplanacaktır.
Anayasamızın 141/3 maddesinde “Bütün mahkemelerin her
türlü kararları gerekçeli olarak yazılır.” hükmü yer almaktadır.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 3.12.2003 tarihli ve
E.2003/4-776, K.2003/720 sayılı kararında belirtilen; “… Hükmün açık ve net
olması gereği hüküm sonucu ile sınırlı olmayıp, iddiaların tek tek ele
alındığı, cevaplandırıldığı, hukuka ve yasaya aykırı bulunma ya da bulunmama
nedenlerinin açıklandığı, yasal dayanakların gösterildiği, anlamaya ve denetime
elverişli gerekçenin varlığını da gerektirir. Zira taraflar ancak gerekçe
sayesinde hükmün hangi maddi ve hukuki sebebe dayandırıldığını
anlayabilecekleri gibi Yargıtay denetimi de ancak kararın gerekçe içermesi
halinde mümkün olacaktır. İşte bu nedenledir ki, kararın gerekçesinde hangi
maddi vakıanın hangi hukuki sebeple davacıyı haklı gösterdiğinin açıklanması
halinde ancak, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 388. maddesine uygun bir
kararın varlığından söz edilebilecektir …” şeklindeki açıklamadan da
anlaşılacağı üzere, mahkeme kararları gerekçe ve hüküm kısımları ile bir
bütündür.
Buna göre, Kurumumuzun taraf olduğu maddi veya manevi
tazminat davalarına ilişkin mahkeme kararlarının hüküm kısmında yer almasa da
gerekçe bölümünde belirtilen sürekli iş göremezlik derecesi Kurumumuzu
bağlayıcı olup, sigortalının gelirlerinin ödenmesine esas sürekli iş göremezlik
derecesi, mahkeme kararının gerekçe bölümünde yer alan yeni sürekli iş
göremezlik derecesine göre değiştirilecektir.
Mahkeme kararlarında, iş kazasının olduğu veya meslek
hastalığına tutulma tarihinin belirtilip, yeni sürekli iş göremezlik
derecesinin hangi tarihten itibaren uygulanacağının açıkça belirtilmediği
durumlarda, mahkeme kararının kesinleşme tarihi dikkate alınacaktır.
Mahkeme kararlarında kontrol muayenesi ve bakıma
muhtaçlık yönünde bir hüküm bulunmaması halinde, mahkeme kararı gereği yerine
getirildikten sonra ilgili Kurum sağlık kuruluna sigortalının kontrol
muayenesine tabi tutulup tutulmayacağı ile bakıma muhtaç olup olmadığının
tespiti amacıyla gönderilecektir.
Sürekli iş göremezlik derecesi tespit davalarının uzun
bir sürece yayılması ve dava konusu SİD oranının dava sonuçlanmadan kontrol
muayenesi sonucu değişmesi durumunda, yeni SİD oranı üzerinden işlem
yapıldıktan sonra değişikliğe yönelik SİD kararı derhal mahkemeye
bildirilecektir. Mahkemenin sonuçlanması ile mahkemece belirlenen SİD oranının
hangi tarih itibariyle uygulanacağı hususunda kararda açık bir hüküm
bulunmaması halinde işlemler mahkeme kararının kesinleşme tarihine göre
sonuçlandırılacaktır.
Birden fazla iş kazası veya meslek hastalığının söz
konusu olduğu durumlarda, iş kazası veya meslek hastalığından herhangi biri
hakkında verilen mahkeme kararında, sigortalının sürekli
iş göremezlik derecesinin değişmesi durumunda, mahkeme kararı, uygulanmadan
önce birleştirme kararı alınmak üzere Kurum sağlık kuruluna gönderilecektir. İş
kazasının mahkeme kararı ile tespit edildiği ve meslekte kazanma gücünün
mahkeme kararının gerekçe veya hüküm bölümünde yer almadığı durumlarda,
hazırlanacak iş kazası dosyası mahkeme kararıyla birlikte Kurum sağlık kuruluna
gönderilecek ve anılan Kurulda yapılacak değerlendirme sonrası düzenlenecek
meslekte kazanma gücü kaybı oranı tespitine ilişkin Kurul kararına göre gelir
başlangıç tarihi belirlenecektir.
1.7. Gelirin
Başlangıcı
Kanuna göre bağlanacak
sürekli iş göremezlik geliri;
- Geçici iş göremezlik ödeneğinin sona erdiği tarihi,
- Geçici iş göremezlik tespit edilemeden sürekli iş
göremezlik durumuna girilmişse, buna ait Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti
sunucularının sağlık kurulları tarafından verilen raporun tarihini,
takip eden ay
başından başlatılacaktır.
506 yılı Kanuna göre
bağlanan sürekli iş göremezlik gelirleri ise,
- Geçici iş göremezlik ödeneğinin sona erdiği tarihi,
- Geçici iş göremezlik tespit edilemeden sürekli iş göremezlik
durumuna girilmişse, buna ait Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti
sunucularının sağlık kurulları tarafından verilen raporun tarihini,
takip eden günden itibaren
başlatılacaktır.
Dolayısıyla, gelirin başlangıç tarihinde “ay başı”
kavramı ilk defa Kanun ile getirilen bir düzenleme olup, Kanuna göre bağlanan
sürekli iş göremezlik gelirlerinde gelir başlangıç tarihi Kanuna göre
belirlenecektir.
Kanunun 4/1-(b) bendine göre sigortalı olup, sürekli iş
göremezliği tespit edilenlerin kendi sigortalılığı nedeniyle genel sağlık
sigortası primi dahil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş
olması zorunlu olmakla birlikte, gelirin başlangıç tarihinde kendi
sigortalılığından dolayı genel sağlık sigortası dahil prim ve prime ilişkin
borcu bulunan 4/1-(b) sigortalılarının gelir başlangıç tarihlerinde herhangi
bir değişiklik olmayacak ancak, borçları tahsil edilmeden gelir bağlama işlemi
sonuçlandırılmayacaktır.
4/1-(a) kapsamında sürekli iş
göremezlik geliri bağlanacak sigortalıların 4/1-(b) kapsamında da hizmetlerinin
ve bu hizmetlere ilişkin prim ve prime ilişkin borçlarının bulunması halinde
4/1-(b) kapsamındaki hizmetler günlük kazancın tespitinde dikkate alınmış ise,
bu hizmetlere ilişkin prim borçları ödenmeden gelir bağlama işlemleri sonuçlandırılmayacak
olmakla birlikte prim borçlarının ödenme tarihi gelir başlangıç tarihini
değiştirmeyecek, ancak kazanç hesabında dikkate alınmamış ise, prim borçlarının
ödenmesi beklenmeden gelir bağlama işlemleri sonuçlandırılacaktır.
1.8. Gelirin
Sermayeye Çevrilmesi
506 sayılı Kanunun Kanunla mülga 22. maddesinde, iş
kazası sonucu tespit edilen sürekli iş göremezlik derecesinin % 25’ ten az
olması ve bunun üç yıl içinde değişmesinin Kurumca mümkün görülmemesi ve
sigortalının isteği üzerine bu gelirlerin sermayeye çevrilerek ödenmesi
öngörülmektedir.
Buna karşın, Kanunda gelirin sermayeye çevrilerek
ödenmesine ilişkin bir düzenleme bulunmamakta olup, sürekli iş göremezlik
geliri başlangıç tarihi Kanunun yürürlük tarihinden sonra olan sigortalılar bu
haktan yararlanamayacaktır.
Bu nedenle, gelirlerini 506 sayılı Kanunun 22. maddesine
göre sermaye olarak alan sigortalıların;
- Daha sonra mevcut hastalık veya arızalarında artma
olduğunu beyan ederek kontrol muayenesine tabi tutulması ve sürekli iş
göremezlik derecesinin değişmesi ,
- Sermaye ödemesi aldıktan sonra birden fazla iş kazasına
uğraması ya da meslek hastalığına tutulması (meydana gelen arızaların bütünü
göz önüne alınarak),
hallerinde 506 sayılı Kanunun 21. veya
Kanunun 19. maddesindeki hükümler doğrultusunda gelir bağlanacak ve sermayenin
aylık tutarı belirlenerek bağlanan gelirlerden mahsup edilecektir.
1.9. Maddi
Tazminatların Gelirlerden Kesilmesi
Anayasa Mahkemesi’nin, 21.3.2007 tarihli ve 26469 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanan 23.11.2006 tarihli ve
2003/10 Esas, 2006/106 sayılı Kararıyla 506 sayılı Kanunun 26. maddesinin
birinci fıkrasının “sigortalı veya hak sahibi kimselerin işverenden
isteyebilecekleri miktarlarla sınırlı olmak üzere …” bölümünün iptaline
karar verilmiştir. Anayasa Mahkemesi’nin mezkür
kararından önce Kurumun 506 sayılı Kanuna dayalı rücu hakkının hukuksal temeli halefiyet iken, iptal sonrasında oluşan yeni hukuki duruma
göre, Kurumumuzun rücu hakkı, yasadan doğan, kendine özgü ve sigortalı ya da
hak sahiplerinin hakkından bağımsız basit rücu hakkına dönüşmüştür. Bu hukuki
durum değişikliği sonrasında gelir artışlarının bundan böyle dava konusu
yapılamayacağı, tazmin sorumlularının da sigortalıya veya hak sahiplerine
yapmış oldukları her türlü ödemenin Kurumun rücu alacağından düşülmesine imkan
bulunmadığı açıktır.
506 sayılı Kanunun 26. maddesinin Anayasa Mahkemesince
iptal edilen ibaresinin Kanunun 21. maddesine peşin değerle sınırlı olmak üzere
tekrar konulduğu görülmektedir. Bu durumda;
- 506 sayılı Kanun hükümlerine göre Kurumumuzca peşin
sermaye değerli gelir bağlanan sigortalıların işverenden aldıkları maddi
tazminat tutarları Kurumca bağlanan gelirlerinden mahsup edilmeyecek,
- Kanun hükümlerine göre bağlanan gelirler için
sigortalıların işverenden peşin sermaye değeri ile sınırlı olmak üzere
aldıkları maddi tazminat tutarları Kurumca bağlanan gelirlerinden mahsup
edilecektir.
1.10. Diğer Hususlar
1.10.1. Meslek hastalığı
sonucu meslekte kazanma gücü kaybı oranı tespit edilmiş sigortalıların Kurumca
yapılan denetim ve kontroller ile kontrol muayeneleri sonucu Kurum sağlık
kurulunca veya söz konusu tespitlere ilgililerin itirazı nedeniyle Sosyal
Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunca yapılan değerlendirmelerde, “meslek hastalığı
yoktur veya meslek hastalığı bulunmamaktadır” kararı verildiğinde, bağlanan
gelir, başlangıç tarihi itibariyle iptal edilecek ve Kanunun 96. maddesi
kapsamında yersiz ödemeler tahsil edilecek, kontrol muayene tarihi veya itiraz
nedeniyle Kurum sağlık kurulunca yapılan değerlendirme sonucu temin edilen yeni
tarihli sağlık kurulu rapor tarihi itibariyle azalma ve iyileşme şeklinde karar
verilmesi halinde ise kontrol muayene tarihi itibariyle gelirler kesilecektir.
1.10.2. 2008/Ekim ay başından
önce meslek hastalığı nedeniyle tespit talebinde bulunan ve haklarında karar
verilemeyen 4/1-(a) sigortalılarının meslek hastalığı ve oran tespit işlemleri
mülga mevzuat çerçevesinde Sağlık Bakanlığı meslek hastalıkları hastanelerince,
2008/Ekim ay başından sonra meslek hastalığı nedeniyle
tespit talebinde bulunan 4/1-(a) ve 4/1-(b) sigortalıları hakkındaki işlemler
Kurumca düzenlenen meslekte kazanma gücü kayıp oranı tespitine ilişkin
yönetmeliğe göre Kurum sağlık kurulunca,
Meslek hastalığı nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri
almakta olan sigortalıların 2008/Ekim ay başından sonraki herhangi bir nedenle
yapılacak kontrol muayenelerine ilişkin değerlendirmeler Kurum sağlık
kurulunca,
yapılacaktır.
1.10.3. Kontrol muayenesi
veya sigortalı/işverenin yeniden muayene talebi vb. nedenlerle düzenlenen
sağlık kurulu raporlarını içerir dosyanın Kurum sağlık kurulunda
değerlendirilmesi sonucu düzenlenen kararda, meslekte kazanma gücü kaybı
oranında;
- Tarih belirtilerek artma/azalma/düzeltme
yapılmış ise, sürekli iş göremezlik geliri değişiklik işlemleri bu tarihe göre,
- Tarih belirtilmeden sadece düzeltme
yapılmış ise, sürekli iş göremezlik geliri değişiklik işlemleri ilk gelir
bağlandığı tarih itibariyle,
yapılacaktır.
1.10.4. Birden fazla iş
kazası veya meslek hastalığı olması durumunda her vaka için tespit edilen
meslekte kazanma gücü kaybı oranının birleştirme işleminde Kurum sağlık
kurulunca tarih belirtilmediğinden sigortalıların gelirlerinin birleştirilmiş
SİD üzerinden birleştirmeye esas iş kazası veya meslek hastalığı esas alınarak
hesaplanması,
Emeklilik servislerince, Kurum sağlık kurulu
kararlarındaki artma/azalma/düzeltme ibarelerinin ve bu ibarelere ilişkin
tarihlerin mutlaka kontrol edilmesi ve hata tespit edilmesi halinde Kurum
sağlık kuruluna iade edilmesi,
Kontrol muayenesi nedeniyle Kurum sağlık kurullarına veya
Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kuruluna sigortalılara ait tüm tahsis dosyasının
gönderilmesi hususuna dikkat edilmesi,
gerekmektedir.
1.10.5. Kurum veya
sigortalı/işveren tarafından açılan davalara ilişkin; Kurumca yetkilendirilmiş
sağlık hizmeti sunucularınca düzenlenmiş sağlık kurulu raporlarında yer alan,
“maluliyeti bulunmamaktadır-meslek hastalığı bulunmamaktadır vb.” ibarelerine
istinaden veya sigortalının talebi bulunmadığından, iş kazası/meslek
hastalığına ilişkin işlem yapılamayacağı yönünde mahkemelere bilgi
verilmeyecektir.
Meslekte kazanma gücü kaybı oranı tespitleri Kurum sağlık
kurulunca yapıldığından, iş mahkemelerinden gönderilen müzekkerelere sağlık
kurulu raporunda bulunan söz konusu ibarelere göre cevap verilmeyecek olup,
öncelikle iş kazası/meslek hastalığı tespit işlemleri başlatılarak ilgili
mahkemeye bu yönde bilgi verilecek ve oluşturulacak iş kazası/meslek hastalığı
dosyası Kurum sağlık kuruluna gönderilecektir.
1.10.6. İş mahkemelerinden,
Kurum sağlık kurulu veya Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu kararlarının
istenmesi durumunda, anılan kurul kararları, bu kararlara esas tüm sağlık
kurulu raporları ve dayanağı grafi vb. tıbbi belgeler
ile iş kazası/meslek hastalıklarına ilişkin tahkikat, denetim raporu veya
komisyon kararı sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerince
eksiksiz olarak gönderilecektir.
Kurum sağlık kurullarınca veya Sosyal Sigorta Yüksek
Sağlık Kurulunca verilen kararlara karşı açılan davalarda ilgili mahkemelerce
dosya istendiğinde, dosya aslı yerine onaylı ve dizin pusulasına bağlanmış
dosya örneği, ancak özellikle dosya aslının istenmesi durumunda dizin
pusulasına bağlanmış dosya aslı gönderilecektir.
1.10.7. İş kazası, meslek hastalığı, malullük
veya çalışma gücü kaybı tespitine ilişkin, yargı süreci devam ederken
düzenlenen bilirkişi raporu, Adli Tıp Kurumu kararı vb. belgelere istinaden
değerlendirme veya düzeltme yönündeki talepler Kurum sağlık kurullarına
gönderilmeyecektir.
1.10.8. Meslek hastalıklarında ilgili Kurum
sağlık kurulunca düzenlenen kararlarda meslek hastalığının tespitinde esas
alınan rapor tarihinin belirtilmemesi halinde ilgili Kurum sağlık kurulundan
rapor tarihinin yazılması istenilecektir.
1.10.9. Kurul kararlarında
sadece “maluliyeti gerekmez” ibaresi olması durumunda oranın % 0 olarak tespit
edildiği kabul edilerek gelir dosyası oluşturulacaktır.
1.10.10. 4/1-(a) sigortalıları
için iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle meslekte kazanma gücü kaybı
oranı tespit edilmek üzere hazırlanan dosyalar, Kurum sağlık kurullarına
gönderilmeden, sigortalılar hakkında başka bir vaka nedeniyle daha önce
meslekte kazanma gücü kaybı oranı tespit edilip edilmediği (8 nolu tahsis dosyasının bulunup bulunmadığı)
araştırılacaktır.
Haklarında daha önce meslekte kazanma gücü kaybı oranı
tespit edildiği anlaşılan sigortalının hazırlanan dosyası ilk tespite ilişkin
tahsis dosyası ile birlikte Kurum sağlık kurullarına gönderilecektir.
4/1-(a) sigortalıları için tahsis dosyasının bulunduğu
sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezi ile yeni iş kazası/meslek
hastalığı dosyasını hazırlayan ünitenin farklı olması halinde hazırlanacak
dosya, tahsis dosyasının bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik
merkezine iletilecek, bu müdürlük/merkezce son olaya ilişkin meslekte kazanma
gücü kaybı oranı tespiti ile birlikte birleştirme işlemi yapılmak üzere her iki
dosya, tahsis dosyasının bulunduğu il müdürlüğünün bağlı olduğu Kurum sağlık
kuruluna gönderilecektir.
1.10.11. Meslekte kazanma
gücü kaybı oranı % 60 ve üzerinde tespit edilen sigortalıya malullük aylığı
bağlama şartlarını yerine getirerek talepte bulunması halinde malullük aylığı
bağlanacak, SİD kararında kontrol muayene tarihi var ise malullük aylığı için
de aynı tarih işlenecek, ancak kontrol muayenesine ilişkin değerlendirme iş
kazası dosyası üzerinden yaptırılarak değerlendirme sonucuna göre gelir ve
aylıklarda gerekli işlemler yapılacaktır.
1.10.12. Herhangi bir nedenle
kontrol muayenesine tabi tutulan sigortalının, meslekte kazanma gücü kayıp
oranının % 60 ve üzerinde tespit edilmesi halinde ilgili Kurum sağlık kurulu
kararında belirtilen tarihten itibaren malullük aylığı bağlama şartlarını
yerine getirmesi ve talepte bulunması halinde malullük aylığı bağlanacaktır.
1.10.13. Birden fazla dosyadan
gelir veya aylığa hak kazanan ve tahsis dosyaları ünitelerde muhafaza edilen 4/1-(a)
sigortalıları için; yaşlılık dosyası olup, daha sonra iş kazası veya meslek
hastalığı sigortasından gelir bağlanan sigortalıların belgelerinin dosya
açılmaksızın yaşlılık dosyasına konulduğu veya tersi durumlarda bu defa
yaşlılık evrakının iş kazası ve meslek hastalığı geliri dosyasına konulduğu
anlaşılmış olup, ünitelerde kalması gereken yaşlılık ve iş kazası meslek
hastalığı dosyaları tek dosya üzerinde birleştirilmeyip, mutlaka ayrı ayrı
oluşturulacaktır.
2. Ölüm Geliri
Hak sahiplerine iş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölüm
geliri bağlanması Kanunun 20. maddesinde düzenlenmiştir. 506 sayılı Kanunun
mülga hükümlerine göre hak sahiplerine gelir bağlanabilmesi için, sigortalının
iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölmesi veya sürekli iş göremezlik geliri
almakta iken ölen sigortalının meslekte kazanma gücündeki kayıp oranının en az
% 50 olması şartları aranırken, Kanun ile meslekte kazanma gücündeki kayıp
oranı % 50’nin altında iken ölen ve ölüm nedeni geçirdiği iş kazası veya
tutulduğu meslek hastalığına bağlı olmayan sigortalıların hak sahiplerine de
ölüm geliri bağlanması imkanı getirilmiştir.
Kanunun yürürlük tarihinden önce Kurumdan sürekli iş
göremezlik geliri almakta iken Kanunun yürürlük tarihinden sonra ölen
sigortalının Kanunun 34. maddesinde belirtilen şartlara sahip eşi, çocukları
ile ana ve babasına ölüm tarihini takip eden ay başından itibaren ölüm geliri
bağlanacaktır. Yine Kanunun 37. madde hükümlerine göre bu sigorta kolundan hak
sahiplerine cenaze ve evlenme ödeneği verilecektir.
Hak sahiplerinin ölüm gelirine hak kazanması, hisseleri,
ölüm gelirinin kesilmesi ve yeniden bağlanmasına ilişkin işlemler Genelgenin
“Ölüm Sigortası” bölümünde açıklandığı şekilde yapılacaktır.
2.1. Ölüm Gelirinin
Hesaplanması
Ölüm gelirleri, ölüm tarihi 2008/Ekim
ay başından (özel sektör için 1.10.2008 (dahil), kamu için 15.10.2008 (dahil))
sonra olan sigortalılardan, ölüm gelirinin hesabına esas son takvim ayı;
- 2008/Ekim ve öncesi
olan;
4/1-(a) sigortalıları
için, 506 sayılı Kanun hükümleri,
4/1-(b) sigortalıları için gelirin hesaplanmasında Kanun
hükümleri, son takvim ayı itibariyle hesaplanan gelirin gelir başlangıç
tarihine taşınmasında ise, Kanunun yürürlük tarihine kadar 1479 sayılı Kanuna
göre bağlanan aylıklara uygulanan artış oranı,
- 2008/Ekim (dahil)
sonrası olan 4/1-(a) ve 4/1-(b) sigortalıları için Kanun hükümleri,
uygulanmak suretiyle
hesaplanacaktır.
Kanuna göre ölüm gelirinin
hesaplanması; sigortalının ölüm nedeninin iş kazası veya meslek hastalığına
bağlı olup olmaması ile sürekli iş göremezlik geliri almakta iken ölen
sigortalıların sürekli iş göremezlik derecelerine göre farklılık
göstermektedir. Buna göre;
- İş kazası ve meslek
hastalığı sonucu ölen,
- Meslekte kazanma gücünü % 50
(dahil)’den daha fazla oranda kaybetmesi nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri
almakta iken (ölümün iş kazası veya meslek hastalığına bağlı olup olmadığına
bakılmaksızın) ölen,
- Meslekte kazanma gücünü % 50’den
daha az oranda kaybetmesi nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri almakta iken
ölen ve ölüm nedeni geçirdiği iş kazası ve meslek hastalığına bağlı olan,
sigortalının, GK x 30 x % 70 veya
kısaca GK x 21 formüllerine göre hesaplanacak geliri,
Meslekte kazanma gücünü % 50’den daha
az oranda kaybetmesi nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri almakta iken iş
kazası ve meslek hastalığına bağlı olmayan nedenlerle ölen sigortalının,
almakta olduğu geliri,
Kanunun 34. maddesi
hükümlerine göre hak sahiplerine paylaştırılacaktır.
Meslekte kazanma gücü kaybı % 50’nin altında iken ölen
sigortalıların ölüm nedeni ile ilgili araştırmanın zaman alacak olması
nedeniyle, hak sahiplerinin mağduriyetlerine meydan verilmemesi için öncelikle
sigortalının geliri hak sahiplerine hisseleri oranında ölüm geliri olarak
paylaştırılacak, araştırma sonucuna göre düzeltme işlemi yapılacaktır. Meslekte
kazanma gücünü % 50’den daha az oranda kaybetmesi nedeniyle sürekli iş
göremezlik geliri almakta iken ölen ve ölüm nedeni iş kazası veya meslek
hastalığına bağlı olmayan sigortalının hak sahiplerine paylaştırılacak
gelirinde; sigortalının sürekli iş göremezlik derecesi ile gelirinden yapılan
artırım ve indirimler dikkate alınacaktır. Sigortalının gelirinin yarımdan
ödenmesi halinde, ölümünden sonra hak sahiplerinin tek dosyadan gelir almaları
halinde yarım olan geliri tam olarak hesaplanacaktır.
Meslekte kazanma gücünü % 50’den daha az oranda
kaybetmesi nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri almakta iken ölen ve ölüm
nedeni iş kazası veya meslek hastalığına bağlı olmayan 4/1-(a) sigortalısının
birden fazla dosyadan gelir/aylık alması nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri
yarım (Y) ve (S) kodlu olarak ödenirken, hak sahipleri yönünden dosya sayısının
bire inmesi halinde, ölen sigortalının iş göremezlik geliri tama yükseltilecek,
ayrıca (S) kodu kaldırılıp alt sınır aylığı uygulanmak suretiyle yeniden
hesaplanacaktır. Hesaplanan bu gelir hak sahiplerine hisselerine göre
paylaştırılacaktır.
4/1-(b) sigortalısının birden fazla dosyadan gelir/aylık
alması nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri yarım (Y kodlu) olarak ödenirken,
hak sahipleri yönünden dosya sayısının bire inmesi halinde, gelir tama
yükseltilecek ve hak sahiplerine tam gelir üzerinden paylaştırılacaktır.
2.2. Ölüm Geliri
İşlemlerinde Ölüm Nedeninin Belirlenmesi Usul ve Esasları ile Ölüm Geliri Bağlanacak
Sigortalı Dosyasında Bulunması Gereken Belgeler
Meslekte kazanma gücünü % 50’den daha az oranda
kaybetmesi nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri almakta iken iş kazası ve
meslek hastalığına bağlı olmayan nedenlerle ölen sigortalıların hak sahiplerinin,
gelir bağlama işlemleri yapılırken, hak sahiplerinden; ölen sigortalının ölüm
belgesi ve varsa ölüm nedenini bildiren ve ilgili makamlarca düzenlenen onaylı
ölüm tutanağı, defin ruhsatı, otopsi raporu ile sigortalının ölüm tarihine
yakın takip edildiği ya da tedavi gördüğü hastanelerden alınacak hasta dosyası,
P.A akciğer grafisi ve diğer tıbbi belgeler ile
hastalığın seyrine dair epikrizlerin temin edilerek, sigortalının iş kazası
veya meslek hastalığı tahsis dosyasının;
- Ünitelerinde olması halinde, söz konusu belgelerin iş
kazası veya meslek hastalığı dosyası ile birlikte,
- Bir başka ünitede olması halinde, söz konusu belgelerin
ölüm geliri bağlayacak üniteye intikal ettirilerek, ölüm geliri bağlayacak
ünite tarafından iş kazası veya meslek hastalığı dosyası ile birlikte,
ölüm nedeninin geçirdiği iş kazasına veya tutulduğu
meslek hastalığına bağlı olup olmadığının tespiti için Kurum sağlık kuruluna
gönderilecektir.
Sürekli iş göremezlik geliri almakta iken ölen
sigortalıların; ölüm sebebini bildiren ölüm belgesi, ilgili makamlarca
düzenlenen onaylı ölüm tutanağı, defin ruhsatı, gömme izin kağıdı, ölü muayene
zabıt varakası, otopsi raporu veya doktor raporu gibi belgelerin temininin
imkansız olduğu hallerde sigortalının ölümünden önce sürekli iş göremezliğine
esas iş kazası veya meslek hastalığı dışında başka bir kaza geçirip geçirmediği
ya da başka bir hastalığa yakalanıp yakalanmadığının mahallinde tahkiki Kurumun
denetim ve kontrolle görevli memurları aracılığıyla yaptırılacaktır. Ancak
sigortalının kesin ölüm sebebine ilişkin karar, bu belgeler ile sigortalının
dosyasının tetkiki sonucunda Kurum sağlık kurulunca verilecektir.
Geçirdiği iş kazası veya tutulduğu meslek hastalığı
sonucu tedavi görmekte iken vefat eden sigortalının sürekli iş göremezlik
derecesinin tespiti ile ölüm nedeninin geçirdiği iş kazasına veya tutulduğu
meslek hastalığına bağlı olup olmadığının tespitine ilişkin belgeler tedavi
gördüğü hastaneden istenecek ve ölümün iş kazası veya meslek hastalığına bağlı
olup olmadığına ilişkin karar, bu belgeler ile sigortalının dosyasının tetkiki
sonucunda Kurum sağlık kurulunca verilecektir.
Sürekli iş göremezlik derecesi tespit edilmiş ve/veya
sürekli iş göremezlik geliri alan sigortalıların ölümünün iş kazası veya meslek
hastalığına bağlı olup olmadığının tespiti için ölüm ve sürekli iş göremezlik
geliri dosyaları birleştirilerek, meslek hastalığına ilişkin ölüm sebebinin
tespitinin yapılabilmesi için ise ilgili hastanelerden hasta/sigortalı dosyası
temin edilerek Kurum sağlık kuruluna gönderilecektir.
Ölüm nedeni ile ilgili Kurum sağlık kurulunca “ölüm
nedenin geçirdiği iş kazasına/tutulduğu meslek hastalığına bağlı olup
olmadığına karar verilemeyeceği” kararı verildiğinde ölüm nedeninin iş kazası
veya meslek hastalığına bağlı olduğu tespit edilemediğinden, hak sahiplerine
ölüm geliri bağlanmayacaktır.
2.3. 2008/Ekim Öncesi
Ölen ve SİD Oranı % 50’nin Altında Olup Ölüm Nedeni İş Kazası ve Meslek
Hastalığına Bağlı Olmayan Sigortalıların Hak Sahiplerine Yapılacak İşlemler
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğine 5.12.2017
tarihinde eklenen geçici 36. maddesi uyarınca, iş kazası veya meslek hastalığı
sonucu meslekte kazanma gücünü % 50 oranının altında kaybetmesi nedeniyle
sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış iken Kanunun yürürlük tarihinden önce
ölen sigortalıların, ölümünün geçirdiği iş kazası veya tutulduğu meslek
hastalığına bağlı olmaması nedeniyle gelir bağlanmamış hak sahiplerine ölüm
geliri bağlanması imkanı getirilmiştir.
Buna göre;
- 5.12.2017 tarihinden sonra söz
konusu haktan yararlanmak için talepte bulunacak sigortalıların hak sahipleri
sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerine müracaat
edecektir.
- Hak sahiplerine bağlanacak gelir
hesabında; sigortalıya ölüm tarihinde ödenen sürekli iş göremezlik geliri, ölüm
tarihinden itibaren sürekli iş göremezlik gelirine yapılan artışlar ve alt
sınır kontrolleri dikkate alınarak 2008/Ekim ay başına taşınacak, hak
sahiplerine Kanunun yürürlük tarihi itibariyle paylaştırılacak, paylaştırılan
tutarlar bu tarihten sonra Kanuna göre alt sınır uygulanmadan ve seyyanen
zamlara ilişkin kurallar esas alınarak ölüm geliri başlangıç tarihine
taşınacaktır.
- Yönetmelik 5.12.2017 tarihinde
yürürlüğe girdiğinden Kanunun 34. maddesine istinaden hak sahipliği koşulları
ile Kanunun 97. maddesine istinaden zamanaşımı hükümleri 5.12.2017 tarihi
itibariyle değerlendirilecektir.
- Yönetmeliğin yürürlük tarihinden
önce (5.12.2017) ölüm geliri talebinde bulunan ancak, iş kazası veya meslek
hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü % 50 oranının altında kaybetmesi
nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış iken Kanunun yürürlük
tarihinden önce ölen ve ölümün iş kazası veya meslek hastalığına bağlı olmaması
nedeniyle talepleri reddedilen hak sahiplerinden konuyu yargıya intikal
ettirenlerin, söz konusu davalarından feragat etmeleri ve Yönetmeliğin yürürlük
tarihinden sonra yeniden talepte bulunmaları halinde ölüm gelirleri
bağlanacaktır.
- Yönetmeliğin yürürlük tarihinden
önce (5.12.2017) ölüm geliri talebinde bulunan ancak, talepleri reddedilmemiş
hak sahiplerinden yeniden talep alınmaksızın ölüm gelirleri 5.12.2017 tarihini
takip eden ay başından itibaren başlatılacaktır.
Örnek: 1.5.2006 tarihinde geçirdiği iş kazası
sonucu meslekte kazanma gücünü % 20 oranında kaybetmesi nedeniyle sürekli iş göremezlik
geliri bağlanmış iken 1.1.2008 tarihinde vefat eden sigortalının hak
sahiplerine ölüm tarihinde uygulanan 506 sayılı Kanun hükümleri gereğince
ölümünün geçirdiği iş kazasına bağlı olmaması nedeniyle gelir bağlanmamıştır.
Ancak, hak sahibi eş ve çocuğun Yönetmeliğin yürürlük tarihinden sonra 1.2.2018
tarihinde yeniden talepte bulunması ve Kanunun 34. maddesine göre hak sahibi
niteliği taşıması halinde, Yönetmeliğin yürürlük tarihini (5.12.2017) takip
eden ay başı olan 1.1.2018 tarihinden itibaren hak sahiplerine ölüm geliri
bağlanacaktır. Hak sahiplerine bağlanacak gelir, sigortalıya 1.5.2006 tarihinde
ödenen sürekli iş göremezlik gelirinin, ölüm tarihinden itibaren sürekli iş
göremezlik gelirine yapılan artışlar ve alt sınır kontrolleri dikkate alınarak
1.10.2008 tarihine taşınması, bu tarih itibariyle hak sahiplerine
paylaştırılması ve paylaştırılan tutarların bu tarihten sonra Kanuna göre alt
sınır uygulanmadan ve seyyanen zamlara ilişkin kurallar esas alınarak 1.1.2018
tarihine taşınması suretiyle hesaplanacaktır.
3. Sürekli İş
Göremezlik Geliri/Ölüm Geliri Dosyalarının Tasnifi
4/1-(a) sigortalıları için sürekli iş göremezlik geliri
dosyası ile ölüm geliri dosyalarında; 4/1-(b) sigortalıları için ise sigortalı
dosyasında bulunması gereken belgeler ile bunların tasnif sırası aşağıda
belirtilmiştir.
- Sürekli İş
Göremezlik Geliri/Sigortalı Dosyalarının Tasnifi ve Dosyalarda Bulunması
Gereken Belgeler;
Sağlık kurulu raporları ve grafiler,
nüfus kayıt örneği, genelge ekinde (EK-2) yer alan Gelir/Aylık/Ödenek Talep
Belgesi, iş göremezlik belgesi, iş kazasına ilişkin Kurumun denetim ve kontrol
ile yetkilendirilen memurları tarafından düzenlenen tahkikat raporu, tutanak ve
ekleri, iş kazası ve meslek hastalığı bildirim formu, dilekçeler ve yazışmalar
(tarih sırasına göre), peşin sermaye değeri tabloları, Kurum sağlık kurulunun
kararı.
- Ölüm Geliri
Dosyalarının Tasnifi ve Dosyalarda Bulunması Gereken Belgeler;
Nüfus kayıt örneği, sağlık kurulu raporu
ve Kurum sağlık kurulunun kararı (malul çocuklar için), gerekli görülmesi
halinde öğrenci belgesi, Genelge ekinde (Ek-2) yer alan Gelir/Aylık/Ödenek
Talep Belgesi, Kurumun denetim ve kontrol ile yetkilendirilen memurları
tarafından düzenlenen tahkikat raporu, tutanak ve ekleri, sigortalının
geçirdiği iş kazası veya tutulduğu meslek hastalığı sonucu mu, yoksa başka bir
nedenle mi öldüğünü belirtir ölüm tutanağı, defin ruhsatı, gömme izin kağıdı,
ölü muayene zabıt varakası, otopsi veya doktor raporundan biri, iş kazası ve
meslek hastalığı bildirim formu, dilekçeler, yazışmalar ve peşin sermaye değeri
tabloları.
İKİNCİ
BÖLÜM
MALULLÜK
SİGORTASI
1. Malullük
Sigortasından Sağlanan Yardımlar
Malullük sigortasına ilişkin hükümler
Kanunun 25 ila 27. maddeleri arasında düzenlenmiş olup, bu sigorta kolundan
sağlanan tek yardım, malullük aylığı bağlanmasıdır.
2. Malul Sayılma
Sigortalının veya işverenin talebi üzerine Kurumca
yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun
düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu, Kanunun
4/1-(a) ve 4/1-(b) bentleri kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün veya
iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60’ını,
(c) bendi kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az % 60’ını veya
vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiği Kurum
sağlık kurulunca tespit edilen sigortalı malul sayılacaktır.
Kanunun 4/1-(c) bendi kapsamındaki sigortalılardan malul
olduklarına karar verilenler, yazılı talepte bulunmaları halinde, haklarında bu
madde hükümleri uygulanmaksızın malullüklerinin mani olmadığı başka vazife veya
sınıflara nakil suretiyle tayinleri yapılmak üzere istifa etmiş
sayılacaklardır. Bunların, istifa etmiş sayıldıktan sonra dahi, Kanun
hükümlerinin uygulanmasını isteme hakları mahfuzdur. Ancak, kurumlarında başka
vazife ve sınıflara nakli mümkün olanlardan özel kanunlarına göre yükümlülük
süresine tabi olanlar, bu yükümlülüklerini tamamlamadıkça veya malûliyetlerinin
yeni vazifelerine de mani olduğuna dair usulüne uygun yeniden rapor almadıkça
bu haklarını kullanamayacaklardır.
Kanunun 4/1-(c) bendi kapsamındaki sigortalılardan,
vazifelerini yapamayacak derecede hastalığa uğrayanlar, hastalıkları
kanunlarında tayin edilen sürelerden (genel olarak 657 sayılı Devlet Memurları
Kanunu ile 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanununda yer alan
süreler) fazla devam etmesi halinde, yine hastalıklarının mahiyetlerine ve
doğuş sebeplerine göre malûl veya Kanunun 47. maddesi hükümlerine göre vazife
malûlü sayılacaktır.
Tedavisinin imkansız olduğu sağlık kurulu raporuyla
belirlenen hastalıklara uğrayanlar, sıhhi izin müddetlerinin bitmesi
beklenilmeksizin Kurum sağlık kurulunca “malul” veya “vazife malulü”
sayılırlar.
Sıhhi izin süresini dolduranların başka sınıf ve
vazifelere nakledilerek göreve devam etme imkanları bulunmamaktadır.
657 sayılı Kanunun 105. maddesi uyarınca memura, aylık ve
özlük hakları korunarak, verilecek raporda gösterilecek lüzum üzerine;
- Kanser, verem ve akıl hastalığı gibi uzun süreli bir
tedaviye ihtiyaç gösteren hastalığı hâlinde onsekiz,
- Diğer hastalık hallerinde ise oniki
aya kadar izin
verilecek olup, gerektiğinde bu süreler bir katına kadar uzatılabilecektir.
Memurların hastalıkları sebebiyle yataklı tedavi
kurumlarında yatarak gördükleri tedavi süreleri hastalık izinlerine ait
sürelerin hesabında dikkate alınacaktır.
Görevi sırasında veya görevinden dolayı bir kazaya veya
saldırıya uğrayan veya bir meslek hastalığına tutulan memur, iyileşinceye kadar
izinli sayılacaktır.
926 yılı Kanunun 128.
maddesi uyarınca ise subay ve astsubaylar;
- Barışta ve savaşta hizmet yapamayacak şekilde
hastalanan subaylar ve astsubaylar, hastalıkları geçici veya geçici olup sekel
bırakan hastalıklardan ise, ay ve gün hesabı ile her bir hastalığı için toplam
olarak ve fiilen iki yılı geçmemek üzere, nekahet tedavisi, istirahat ve hava
değişimi işlemine tabi tutulacaktır.
- Kanser, her türlü kötü huylu tümör, verem, kronik
böbrek yetmezliği ile akıl ve ruh hastalıkları gibi uzun süreli bir tedaviye
ihtiyaç gösteren hastalığa yakalananlar, toplam olarak ve fiilen üç yılı
geçmemek şartı ile tedavi, istirahat veya hava değişimine tabi
tutulabilecektir.
- Barışta ve savaşta görev esnasında
veya görev dışında, görevlerinden dolayı bir saldırıya veya kazaya uğrayan veya
bir meslek hastalığına yakalanan subay ve astsubaylar yukarıda belirtilen
sürelere bağlı olmaksızın iyileşinceye kadar izinli sayılacaktır.
Hastalıkları sebebiyle hastanelerde geçen teşhis ve tedavi
süreleri hastalık izinlerine ait sürelerin hesabında dikkate alınmayacaktır.
Sıhhi izin süresinin hesabında; ilk hastalık izninin
alındığı tarihten itibaren bir yıldan fazla ara vermeden aynı hastalık
nedeniyle alınan rapor süreleri toplanacaktır. Ayrı ayrı hastalıklar sebebiyle
alınan rapor süreleri birleştirilmeyerek ayrı değerlendirilecek ve aynı
hastalık sebebiyle son istirahat raporunun bitiminden 1 yıl geçtikten sonra
alınan raporlar da toplama dahil edilmeyecektir.
Kadın sigortalılara verilen doğum öncesi ve sonrası
izinler, sıhhi izin süresi kapsamında değerlendirilmeyecektir.
Örnek 1: 1.11.2012 tarihinde 6 ay rapor alan
bir sigortalı, 2 ay çalışıp 4 ay rapor almış, 3 gün çalışıp 6 ay rapor almış, 5
ay çalışıp 6 ay rapor almış, 18 gün çalışıp 3 ay rapor almış ise, raporların
aynı hastalıktan dolayı alınmış olması ve uzun süreli tedaviyi gerektiren
hastalık olmaması koşuluyla sıhhi izin süresini doldurmuş olacaktır.
(6+4+6+6+3=25 ay)
Aynı hastalık için 1.11.2012 tarihinden itibaren fasılalı
veya fasılasız 8 ay rapor alan sigortalı, raporunun bittiği 1.7.2013 tarihinden
itibaren 13 ay çalıştıktan sonra aynı hastalık sebebiyle 9 ay rapor almış,
göreve başlayarak 2 ay çalışmış ve 7 ay rapor almış ise; aradan l yıldan fazla
zaman geçtiği için raporlar birleştirilmeyerek, sadece 16 aylık rapor
değerlendirilecek ve 8 ay daha rapor hakkı bulunduğundan malulen emeklilik
yönüyle herhangi bir işlem yapılmayacaktır.
Ayrıca, personel kanunlarına tabi olmayanların hastalık
sebebiyle malul sayılmalarına esas alınacak hastalık süresi hakkında kendi özel
kanunları yürürlüğe girinceye kadar 657 sayılı Kanunun hastalık iznine ilişkin
hükümleri uygulanacaktır. Sigortalının personel kanunlarındaki yazılı
sürelerden önce geçen hastalığı en çok bir yıl içinde nüksetmesi halinde eski
ve yeni hastalık süreleri birleştirilmek suretiyle işlem yapılacaktır.
Ancak, yedek subay veya er olarak ya da talim, manevra,
seferberlik veya harp dolayısıyla görevleri ile ilgileri kesilmeksizin silah altına
alındıkları dönemde malul olup, bu malullükleri asıl görevlerini veya işlerini
yapmaya mani olmayanlar hakkında, bu hastalık veya engellilik halleri sebebiyle
malullük sigortasına ilişkin hükümler uygulanmayacaktır.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 49. maddesinin
beşinci fıkrasında 5.12.2017 tarihinde yapılan değişiklik gereğince, Kanunun 4.
maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinden birden fazlasına
tabi sigortalı olanların malullük aylığı bağlanmasına ilişkin talepleri, son sigortalılık
haline göre sonuçlandırılacak olmakla birlikte Kanunun 4/1-(c) bendi
kapsamındaki sigortalılardan, Kanunun 25. maddesi uyarınca vazifelerini
yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünün kaybedilmesi veya hastalıkları
kanunlarında tayin edilen sürelerden fazla devam etmesi nedeniyle Kurum sağlık
kurulunca malul sayılmalarına rağmen, söz konusu maluliyet kararları esas
alınarak görevleriyle ilişiği kesilenlerden aylık bağlanmasına ilişkin
sigortalılık süresi ve/veya prim ödeme gün sayısı şartını sağlamamaları
nedeniyle 4/1-(c) statüsündeki görevlerinden ayrıldığı tarih itibariyle aylık
bağlanamayan sigortalılara, belirtilen koşulları sonradan sağlamaları ve
talepleri halinde yeniden sevk işlemi yapılmaksızın son sigortalılık statüleri
esas alınarak malullük aylığı bağlanacaktır.
Ancak, bu sigortalılardan Kurum sağlık kurulunca kontrol
muayenesine tabi tutulanlardan, malullük aylığı talep tarihinden önce kontrol
muayenesi bulunanlara kontrol muayenesine tabi tutulmak ve ilk maluliyetinin
devam ettiği anlaşılmak kaydıyla son sigortalılık statüleri esas alınarak
malullük aylığı bağlanacaktır.
Örnek 2: İlk defa Kanunun 4/1-(c) bendi
kapsamında 1.1.2009 tarihinde sigortalı olarak çalışmaya başlayan ve
hastalığının ilgili kanunlarında tayin edilen sürelerden fazla devam etmesi
nedeniyle Kurum sağlık kurulunca malul sayılan, ancak Kanunun 26. maddesinde
öngörülen prim ödeme gün sayısı şartını yerine getirmemesi nedeniyle bu
statüdeki görevinden ayrıldığı tarih itibariyle 4/1-(c) bendi kapsamında aylık
bağlanamayan sigortalının, daha sonra 4/1-(b) bendi kapsamında prim ödeme gün
sayısı ve sigortalılık süresi şartını yerine getirerek malullük aylığı
talebinde bulunması halinde, yeniden sevk işlemi yapılmaksızın 4/1-(b) bendi
kapsamında malullük aylığı bağlanacaktır.
Örnek 3: 18 yaşını doldurduktan sonra 1.9.2010
tarihinde okula başlayıp 31.8.2012 tarihinde astsubay nasp
edilen sigortalının çalışmakta iken sağlık kurulu raporuna göre 11.4.2019
tarihinde malulen emekliye sevk edilmesi halinde; toplam prim ödeme gün sayısı
(FHSZ dahil) 10 yıl 3 ay 11 gün olmasına rağmen, sigortalılık süresinin 10
yıldan az (1.9.2010-14.4.2019 tarihleri arasında 8 yıl 7 ay 14 gün) olması
nedeniyle malullük aylığı bağlanamayacaktır. Bu sigortalının 1.11.2019
tarihinde 4/1-(a) statüsünde çalışmaya başlayıp 1.9.2020 tarihinde sigortalılık
süresini doldurarak malullük aylığı talebinde bulunması durumunda yeniden sevk
işlemi yapılmaksızın 4/1-(a) kapsamında malullük aylığı bağlanacaktır.
Kurum sağlık kurulunca malul sayılan 4/1-(c) bendi kapsamındaki
sigortalılardan, maluliyetleri nedeniyle görevleriyle ilişikleri kesilmeyip,
malullüklerinin mani olmadığı başka vazife veya sınıflara nakil suretiyle
tayinleri yapılmak suretiyle göreve devam etmeyi tercih ederek, 4/1-(c)
kapsamında sigortalı olarak çalışmaya devam etmekte iken görevleri malulen
emekliye sevk edilmeleri dışında, herhangi bir nedenle sona eren sigortalılar
bu kapsamda değerlendirilmeyecektir. Bu durumda olanlardan, alacakları yeni
sağlık kurulu raporunun Kurum sağlık kurulunca incelenerek çalışma güçlerinin
en az % 60’ını kaybettiği tespit edilenlere ise gerekli prim ödeme gün sayısı
ve sigortalılık süresi şartını yerine getirmiş olmaları halinde malullük aylığı
bağlanabilecektir.
Örnek 4: Kanunun 4/1-(c) bendi kapsamında
1.2.2009 tarihinde ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayan ve Kurum sağlık
kurulunca malul sayılmasına rağmen, sınıf değiştirerek görevine devam etmekte
iken kurumunca 1.9.2017 tarihinde görevine son verilmesi nedeniyle 4/1-(c)
kapsamındaki sigortalılığı sona eren (göreviyle ilişiği kesilen) sigortalı bu
kapsamda değerlendirilmeyecektir. Yani, söz konusu sigortalının 4/1-(a) veya
4/1-(b) kapsamında sigortalı olmak suretiyle veyahut herhangi bir sigortalılık
statüsünde görev yapmaksızın daha sonra 10 yıllık sigortalılık süresini
tamamlayarak, malullük aylığı talebinde bulunması halinde daha önceki malullük
kararına istinaden tarafına aylık bağlanamayacaktır.
3. Malullük Aylığına
Hak Kazanma Koşulları
Kanunun 26. maddesi gereğince, sigortalıya malullük
aylığı bağlanabilmesi için sigortalının;
- Kanunun 25. maddesine göre malul sayılması,
- En az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak
1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olan
sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malullük,
yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması,
- Maluliyeti nedeniyle sigortalı
olarak çalıştığı işten ayrıldıktan veya işyerini kapattıktan veya devrettikten
sonra Kurumdan yazılı istekte bulunması,
- 4/1-(c) kapsamındaki sigortalıların
ise, görev yaptıkları Kurum tarafından Kanunun 48. maddesi uyarınca malulen
emekliliğe sevk onayı alınmış ve görevleriyle ilişiklerinin kesilmiş olması,
gerekmektedir.
Ayrıca, 4/1-(b) kapsamında sigortalı sayılanların kendi sigortalılığı
nedeniyle genel sağlık sigortası primi dahil, prim ve prime ilişkin her türlü
borçlarının ödenmiş olması zorunludur.
Kanuna göre sigortalılara malullük aylığı bağlanabilmesi
için öncelikle sigortalının maluliyet durumunun tespit edilmesi gerekmekte
olup, malullük durumunun tespiti için sevk işlemi yapılacak sigortalının, sevk
talebinde bulunduğu tarihte sigortalılığını sonlandırması şartı aranmayacaktır.
Sigortalılık devam ederken de sigortalı sevk talebinde bulunabilecektir.
İşten ayrılma, işyerini kapatma veya devretme koşulu
tahsis talep aşamasında aranacak olup, sigortalının tahsis talebinde bulunmadan
önce mutlaka sigortalılığını sonlandırması gerekmektedir.
4/1-(b) kapsamındaki köy ve mahalle muhtarları ile tarım
sigortalılarından malullük aylığı talebinde bulunanlara malullük aylığı
bağlanılabilmesi için, köy ve mahalle muhtarlarının muhtarlık görevinden
ayrılması, tarım sigortalılarının ise ziraat odası kayıtlarının kapatılması
veya muafiyet belgesi almış olmaları gerekmektedir.
Kanunun geçici 10. maddesinin beşinci fıkrasında, Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten önce, malullük durumlarının tespiti için talepte
bulunan ve Kanunun yürürlük tarihinden sonra malul olduklarına karar verilen
4/1-(a) kapsamındaki sigortalılara mülga 506 ve 2925 sayılı kanunlardaki
şartları taşımaları halinde anılan kanunlara göre aylık bağlanacağı
öngörülmüştür.
4/1-(a) sigortalılarından 2008/Ekim ay başından önce
malullük durumlarının tespiti için sevk talebinde bulunanlardan, 2008/Ekim ay
başından sonra malul olduğuna karar verilenlere toplam olarak 1800 gün veya 5
yıldan beri sigortalı bulunup sigortalılık süresinin her yılı için ortalama
olarak 180 gün prim ödemeleri halinde malullük sigortasından aylık
bağlanacaktır.
4/1-(b) sigortalıları açısından 1.10.2008 tarihinden önce
yapılan sevk işlemleri aynı zamanda malullük aylığı talebini de kapsadığından,
bunlar için 1479 ve 2926 sayılı kanunların mülga hükümlerine göre işlem
yapılması gerekmektedir.
Kanunun yürürlük tarihinden önce 1479 veya 2926 sayılı
kanunlara göre sigortalılıkları devam ederken veya sigortalılıkları sona ermiş
olanlardan maluliyet yönünden sevk talebinde bulunanlardan, gerek Kanunun
yürürlük tarihinden önce gerekse Kanunun yürürlük tarihinden sonra malul
oldukları tespit edilenler hakkında 1479 ve 2926 sayılı Kanunun mülga hükümleri
doğrultusunda işlem yapılacaktır.
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra tahsis talebinde
bulunan sigortalıların hangi kanun hükümlerine göre malul sayılacağı ile
Kanunun yürürlük tarihinden sonra ilgili yönetmeliklerde meydana gelen
değişikler nedeniyle hangi yönetmelik hükümlerine göre değerlendirme yapılacağı
hususunda karar verilebilmesi için mutlaka sigortalıların sevk talep
tarihlerini gösterir belgelerin Kurum sağlık kuruluna gönderilmesi
gerekmektedir.
4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamında sigortalı olanlardan sevk
talebinde bulunduktan sonra malullük tespiti sürecinde sigortalının statüsünün
değişmesi durumunda, aylık tahsis talep tarihindeki son statüye göre bağlanacak
olup, malullük durumunun tespitinde 4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamındaki
sigortalılar açısından fark bulunmadığından Kurum sağlık kurulundan yeni
statüye göre bir değerlendirme istenmeyecektir.
Sigortalının, tahsis talebinden sonra
yeniden uzun vadeli sigorta kollarına tabi sigortalılığın bulunması ve malul
sayılması halinde talep geçersiz sayılacak, sigortalılığın sona ermesi
durumunda yeniden talep alınarak aylık başlatılacaktır.
4. Malullük Aylığının
Başlangıcı
Kanunun 4/1-(a) ve 4/1-(b) bentleri kapsamındaki
sigortalıların sigortalılıklarını sonlandırmadan maluliyet durumlarının tespiti
için sevk talebinde bulunup, malul sayıldıktan sonra işten ayrılarak tahsis
talebinde bulunmaları veya sonlandırdıktan sonra sevk ve tahsis talebinde
bulunanlar ile 4/1-(c) bendi kapsamında sigortalı iken görevinden ayrılmış ve
daha sonra başka bir sigortalılık haline tabi olarak çalışmamış olanların,
sağlık kurulu rapor tarihi veya malullük aylığı bağlanması talep tarihleri önce
veya sonra olacağından aylık başlangıç tarihleri değişmektedir.
Sigortalının malullük
aylığı;
- Malul sayılmasına esas tutulan rapor
tarihi yazılı istek tarihinden önce ise yazılı istek tarihini,
- Malul sayılmasına esas tutulan rapor
tarihi yazılı istek tarihinden sonra ise rapor tarihini,
takip eden ay
başından itibaren başlatılacaktır.
4/1-(c) bendi kapsamında çalışmakta olanların ise,
maluliyetleri sebebiyle görevlerinden ayrıldıkları tarihi takip eden ay
başından itibaren başlatılacaktır.
Sigortalı, aylığın başlangıç tarihinde geçici iş
göremezlik ödeneği almakta ise, malullük aylığı geçici iş göremezlik ödeneğinin
verilme süresinin sona erdiği tarihten sonraki ay başından başlatılacaktır.
Bağlanacak malullük aylığı sigortalının almakta olduğu geçici iş göremezlik
ödeneğinden fazla ise aradaki fark, malullük aylığı bağlanması talebi veya
rapor tarihine göre belirlenecek malullük aylığı başlangıç tarihinden itibaren
verilecektir.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin ek 8. maddesi ile
ek 9. maddesinin birinci cümlesi uyarınca malullük aylıkları hakkında yapılacak
işlemler “Yaşlılık Sigortası” bölümünün “5. Prim Borcu Olan Sigortalıların
Aylık Başlangıcı” alt başlığı altında açıklandığı şekilde yapılacaktır.
Kurumumuzdan malullük aylığı talebinde bulunmakla
birlikte, malul sayılmaması nedeniyle aylık talebi reddedilen, ancak mahkeme
kararı ile malul sayılmalarına ve tahsis talep tarihi itibariyle malullük
aylıklarının bağlanmasına karar verilen sigortalılardan, tahsis talep tarihi
itibariyle veya tahsis talep tarihinden sonra çalışmalarının devam ettiğinin
ve/veya işten ayrılma/işyerini kapatma/devretme koşulunun yerine gelmediğinin
tespit edilmesi durumunda malullük aylığı tahsis talep tarihini/mahkeme
kararında belirtilen tarihi takip eden ay başından itibaren başlatılacaktır.
Ancak aylık başlangıç tarihi ile mahkeme karar tarihi arasındaki çalıştığı
dönemler için herhangi bir ödeme yapılmayarak çalışmaların sona erdiği tarihi
takip eden ödeme döneminden itibaren yazılı talep şartı aranmaksızın ve yeniden
kontrol muayenesine tabi tutulmaksızın aylık bağlanacak, yeni aylığın hesabı
27. madde hükümlerine göre yapılacaktır. Mahkeme kararı gereği yerine
getirildikten sonra sigortalı dosyası, sigortalının kontrol muayenesine tabi
tutulup tutulmayacağı ile bakıma muhtaç olup olmadığının tespiti amacıyla
ilgili Kurum sağlık kuruluna gönderilecektir.
Kurumumuzdan malullük aylığı talebinde
bulunmakla birlikte malul sayılmaması nedeniyle tarafına malullük aylığı
bağlanamayıp mahkeme kararı ile malullük aylığı bağlanmasına karar verilen
sigortalılardan malullük aylığı başlangıç tarihinden itibaren çalışması devam
edip daha sonra yaşlılık aylığı talebinde bulunanlara mahkeme kararına
istinaden malullük aylığı bağlanacak ve malullük aylığı bağlandığı tarihten tüm
sigorta kollarına tabi çalışması nedeniyle aylığın kesileceği tarihe kadar
birikmiş aylıkları hesaplanacaktır. Ancak, yaşlılık aylığına hak kazandığı
tarih itibariyle ilgili kanunlarda öngörülen hükümler gereği malullük aylığı
ile yaşlılık aylığı mukayese edilerek yüksek olan aylık ödenecek, aylıklar
eşitse yalnızca yaşlılık aylığı ödenecektir.
5. Malullük Aylığı
Başvurusu ve İstenecek Belgeler
Malullük aylığı
bağlanabilmesi için;
- 4/1-(a)
sigortalılarının çalıştığı işten ayrıldıktan,
- 4/1-(b)
sigortalılarının iş yerini kapattıktan veya devrettikten,
sonra kendisinin veya varsa vekilinin Gelir/Aylık/Ödenek
Talep Belgesi (Ek-2) ile Kurumun ilgili ünitesine başvurması şarttır.
4/1-(a) sigortalılarından ilgili döneme ait aylık prim ve
hizmet belgesi henüz Kuruma verilmemiş olanlar için sigortalı işten ayrılış
bildirgesinin verilmesi beklenecek ve işveren tarafından bu belge Kuruma
e-sigorta yoluyla gönderildikten sonra aylık bağlama işlemi
sonuçlandırılacaktır.
- 4/1-(c) kapsamında sigortalı olarak
çalışmakta olanların, kendileri veya işvereni niteliğindeki kamu kurumlarının,
sigortalılıkları sona ermiş ve daha sonra başka bir sigortalılık haline tabi
olarak çalışmamış olanların kendisinin veya varsa vekilinin veyahut vasisinin
Gelir/Aylık/Ödenek Talep Belgesi (Ek-2) ile birlikte, Emeklilik Hizmetleri
Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Emeklilik Daire Başkanlığına başvurması
gerekmektedir.
4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamındaki sigortalılar ile
sigortalılıkları sona ermiş ve daha sonra başka bir sigortalılık haline tabi
olarak çalışmamış 4/1-(c) kapsamındaki sigortalılar tarafından adi posta yolu veya
kargo ile veya Kuruma doğrudan yapılan yazılı başvurularda, tahsis talep tarihi
olarak dilekçenin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarih, taahhütlü, iadeli
taahhütlü, acele posta servisi, PTT Alo Post veya PTT kargo ile gönderilen
taleplerinde ise dilekçenin postaya verildiği tarih, Kuruma intikal tarihi
olarak kabul edilecektir.
Aylığa hak kazandığı tarihin ayın son gününün resmi tatil
gününe veya hafta sonu tatiline rastlaması nedeniyle taleplerini Kuruma
veremeyen sigortalıların, bu resmi tatil gününü takip eden ilk iş günü mesai
bitimine kadar Kuruma verilen, taahhütlü, iadeli taahhütlü, acele posta
servisi, PTT Alo Post veya PTT kargo ile gönderilen talepleri, önceki ayın son
günü verilmiş gibi kabul edilecektir.
6. Malullük Aylığının Kesilmesi,
Yeniden Başlaması ve Durum Değişiklikleri
Malullük aylığı, sigortalıların çalışmaya başlamaları
veya kontrol muayenesi sonucu malul olmadığının Kurum sağlık kurulunca tespit
edilmesi durumunda kesilmektedir.
Bu çerçevede, Kanunun malullük aylığının kesilmesine
ilişkin 27. maddesine göre; malullük aylığı almakta iken bu Kanuna göre veya
yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlayanların malullük
aylıkları, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başında
kesilecektir. Bunlardan işten ayrılarak yeniden malullük aylığı bağlanması için
yazılı istekte bulunan ya da emekliye ayrılan veya sevk edilenlere; kontrol
muayenesine tabi tutulmak ve ilk defa malul hale geldiği sigortalılık statüsü
ve görevi dikkate alınarak aynı usul ve esaslara göre maluliyet halinin tekrar
incelenmesi ve devam ettiğine dair karar verilmesi kaydıyla, Kanunun 4/1-(c)
bendi kapsamında çalışıyorsa görevinden ayrıldığı tarihi, diğer statülerde ise
istek tarihlerini takip eden ödeme döneminden itibaren yeniden malullük aylığı
hesaplanarak bağlanacaktır.
Kanunun 4/1-(a), 4/1-(b) ve 4/1-(c) bendi kapsamındaki
sigortalıların, malullük aylığı kesildikten sonra geçen çalışmalarının hangi
statüde olduğuna bakılmaksızın malullük aylığı bağlanan ilk statü kapsamında
yeniden hesap yapılarak malullük aylığı bağlanacak olup, yeniden bağlanacak
aylıkların hesabında; Kanunun 27. maddesinin dördüncü fıkrası hükmü dikkate
alınacaktır.
Örnek: 8.2.2009 tarihinde 4/1-(c) kapsamında
polis olarak göreve başlayan sigortalının, Kurum sağlık kurulunca Emniyet
Teşkilatı Sağlık Şartları Yönetmeliği (ETSŞY) dikkate alınarak 21.4.2019
tarihinde malul olduğuna ve kontrol muayenesine tabi olmadığına karar
verilmesini takiben, 18.6.2019 tarihinde malulen emekliye sevk edilmiş ve
15.7.2019 tarihinden itibaren malullük aylığı bağlanmıştır. Sigortalının,
2.5.2021 tarihinde uzun vadeli sigorta kollarına tabi olarak 4/1-(a) statüsünde
çalışmaya başlayıp 24.3.2025 tarihinde işten ayrılması ve Kurum kayıtlarına
13.5.2025 tarihinde intikal eden 2.4.2025 tarihli dilekçesi ile malullük aylığı
bağlanması talebinde bulunması üzerine, ilk aylığına esas maluliyetinin (ETSŞY)
dikkate alınarak devam edip etmediği kontrol edilecek, malullük durumunun devam
etmesi halinde 27. maddeye göre malullük aylığı bağlanacaktır.
Kanunun “Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasına ilişkin
bazı geçiş hükümleri” başlıklı geçici 1. maddesinin ikinci fıkrası;
“17.7.1964 tarihli ve 506 sayılı, 2.9.1971 tarihli ve
1479 sayılı, 17.10.1983 tarihli ve 2925 sayılı, bu Kanunla mülga 17.10.1983
tarihli ve 2926 sayılı kanunlara göre bağlanan veya hak kazanan; aylık, gelir
ve diğer ödenekler ile 8.2.2006 tarihli ve 5454 sayılı Kanunun 1. maddesine
göre ödenmekte olan ek ödemenin verilmesine devam edilir. Bu gelir ve
aylıkların durum değişikliği nedeniyle artırılması, azaltılması, kesilmesi veya
yeniden bağlanmasında, bu Kanunla yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümleri
uygulanır.”
hükmünü amirdir.
Kanunun 6663 sayılı Kanunla değişik geçici 14.
maddesinde; Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce iştirakçi veya sigortalı
olanlar, vazife malullüğü, malullük ve yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlar
ve bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte sosyal güvenlik destek primi ödeyerek
çalışmaya devam edenler hakkında 4/1-(b) kapsamında çalışmaya başlayanlar hariç
olmak üzere sosyal güvenlik destek primine tabi olma bakımından Kanunla
yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümlerinin uygulanmasına devam edileceği
öngörülmüştür.
Buna göre;
- 2008/Ekim ay başından önce ilk defa sigortalı
olanların, aylıklarının kesilmesi veya haklarında sosyal güvenlik destek primi
uygulanması Kanunun 27. ve geçici 14. maddeleri,
- 2008/Ekim ay başından sonra ilk defa sigortalı
olanların aylıklarının kesilmesi ise 27. madde,
hükümlerine göre
yapılacaktır.
Kanunun yürürlük tarihinden sonra ilk defa sigortalı
olanlardan malullük aylığı bağlananların sosyal güvenlik destek primi ödeyerek
çalışması mümkün olmayıp, aylıkları kesilecek ve prime esas kazançları
üzerinden kısa ve uzun vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortasına ait
prim alınacaktır.
Ancak, malullük aylığı almakta iken köy ve mahalle
muhtarı seçilenlerin aylıkları muhtarlık ödeneği ve harçlardan alacakları prim
nedeniyle kesilmeyecektir.
2008/Ekim ay başından önce ilk defa sigortalı olup 506
sayılı Kanunun 54. maddesi veya Kanunun geçici 10. ya da 26. maddesi gereği
malullük aylığı bağlanan 4/1-(a) kapsamındaki sigortalıların 2008/Ekim ay
başından itibaren;
- 4/1-(a) kapsamında
sigortalı olması halinde aylığı kesilecektir.
- 4/1-(b) kapsamında sigortalı olması halinde, geçici 14.
madde gereği aylığından sosyal güvenlik destek primi kesilmekte iken 6663
sayılı Kanun ile Kanunda yapılan değişiklik ile söz konusu sigortalılar için
sosyal güvenlik destek primi uygulamasına 29.2.2016 tarihi itibariyle son
verildiğinden, bu tarihten sonra aylıklar kesilmeyeceği gibi aylıklardan sosyal
güvenlik destek primi de kesilmeyecektir. Ancak, sigortalıların 1.3.2016
tarihinden itibaren yazılı istekte bulunmaları halinde yazılı istekte bulundukları
tarihi takip eden ödeme döneminden itibaren aylıkları kesilecektir.
- 4/1-(c) kapsamında sigortalı olması halinde, aylık 506
sayılı Kanun hükümlerine göre bağlanmış ise kesilmeyecek, Kanunun 26. maddesi
hükümlerine göre bağlanmış ise kesilecektir.
Kurumumuzca Kanunun yürürlük tarihinden önce malullük
aylığı bağlanan sigortalıların, yurtdışında çalışması halinde malullük
aylıkları kesilmeyecektir. Ancak, 2008/Ekim ayı sonrasında sevk talebinde
bulunarak Kanuna göre malullük aylığı bağlanan kişilerden aylık bağlandıktan
sonra sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülke olup olmadığına bakılmaksızın
yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlayanların malullük
aylıkları, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme döneminden itibaren
kesilecektir.
2008/Ekim ay başından önce ilk defa sigortalı olup
Kanunun 26. maddesi gereği malullük aylığı bağlanan 4/1-(b) kapsamındaki
sigortalıların;
- 4/1-(a) kapsamında
sigortalı olması halinde aylığı kesilmeyecek, prime esas kazançlarından geçici
14. madde gereği sosyal güvenlik destek primi kesilecektir.
- 4/1-(b) ve 4/1-(c) kapsamında sigortalı olması halinde
aylığı kesilecektir. Kanunun yürürlük tarihinden sonra sigortalı olup, Kanunun
26. maddesine göre tarafına malullük aylığı bağlanmış olan; 4/1-(a), 4/1-(b) ve
4/1-(c) sigortalıları; 4/1-(a), 4/1-(b) ve 4/1-(c) kapsamında çalışırsa bunlar
hakkında Kanunda sosyal güvenlik destek primi uygulaması olmadığından aylıkları
27. madde gereği kesilecektir.
Malullük aylığı almakta iken kontrol muayenesi nedeniyle
gelir/aylıkları kesilen sigortalılardan;
- Kurumun yazılı bildiriminde
belirtilen tarihten itibaren 3 ay içinde kontrol muayenesini yaptıran ancak
malullük durumları tespit edilemeden vefat eden sigortalıların hak sahiplerine
pasif ölüm aylığı bağlanacak ve ölüm tarihine kadar ödenmeyen aylıklar
varislere verese şeklinde ödenecektir.
- Kurumun yazılı bildiriminde belirtilen tarihten
itibaren 3 ay içinde kontrol muayenesini yaptırmayan ve malullük durumları
tespit edilemeden vefat eden sigortalıların hak sahiplerine ölüm tarihi
itibariyle aktif ölüm aylığı bağlanacak ancak ölüm tarihine kadar olan aylıklar
ödenmeyecektir.
Malullük aylığı almakta iken çalışmaya başlaması
nedeniyle ilgili Kanun hükümlerine göre aylığı kesilmesi gereken sigortalıların
aylıkları 506 sayılı Kanuna göre çalışmaya başladıkları tarihte, Kanuna göre
ise çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başından itibaren
kesilecektir.
506 sayılı Kanun kapsamında malullük aylığı bağlanmış
olan sigortalılardan, Kanunun yürürlük tarihinden önce veya sonra çalışmaya
başlaması nedeniyle aylıkları kesilenler, işten ayrılarak yeniden malullük
aylığı talebinde bulunmaları halinde kontrol muayenesine tabi tutularak kontrol
muayenesi sonucu temin edilen sağlık kurulu raporları Kanun gereği ilk maluliyetlerinin
tespit edildiği (ilk aylık bağlandığı tarihte geçerli olan) mevzuata göre
değerlendirilecektir. Ancak, ilk maluliyetlerinin tespit edildiği mevzuata göre
malul sayılmayanların söz konusu taleplerine istinaden malullük durumları bir
kez de talep tarihindeki mevzuata göre değerlendirilecek, malullük hali devam
eden sigortalının aylık alma hakkı sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı
yönünden kazanılmış hak niteliğinde olduğundan, malullük aylığı bağlanması için
gerekli olan şartların sonradan değişmiş olması aylığın kesilmesini
gerektirmeyecektir.
Ayrıca, 1479 veya 2926 sayılı Kanuna göre malullük aylığı
almakta olanların kontrol muayenesi nedeniyle malullük durumlarının tespiti de
yukarıdaki şekilde yapılacaktır.
4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamında malullük aylığı almakta
iken kontrol muayenesine tabi tutulmaları sonucu malul sayılmamaları sebebiyle
aylıkları kesilenlerin, daha sonra malul sayılmaları halinde malullük aylığına
hak kazanma koşulları yeni taleplerine göre belirlenecek ve aylık hesapları
yeni talebe göre yapılacaktır.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin ek 9. maddesinin
ikinci cümlesi ile geçici 35. maddesi uyarınca malullük aylıklarına ilişkin
yapılacak işlemler Genelgenin “Yaşlılık Sigortası” başlıklı Üçüncü Bölümünün
“6. Yaşlılık Aylığının Kesilmesi ve Yeniden Bağlanması” başlığı altında
açıklandığı şekilde yapılacaktır.
7. Malullük Aylığı
Almakta İken Çalışma Nedeniyle Aylığın Kesilmesi Gerektiği Daha Sonra Tespit
Edilenler
7.1. Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin ek
10. maddesi uyarınca, malullük aylığı almakta iken, aylıkları Kanuna göre veya
yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlaması nedeniyle kesilmesi
gerektiği daha sonra tespit edilenler hakkında yersiz ödenen aylıkların tespitinde
sadece çalışılan süreler esas alınarak Kanunun 96. maddesinin birinci
fıkrasının (b) bendine göre işlem yapılacaktır. Ancak, sigortalıların çalıştığı
sürelerle ilgili olarak yasal süresinde bildirim yapılmadığının tespit edilmesi
halinde Kanunun 96. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi gereğince işlem
yapılacaktır.
7.1.1. Bu sigortalılardan işten ayrılmış
olanların malullük aylıkları, sigortalılığın sona erdiği tarih yazılı istek
tarihi kabul edilerek, kontrol muayenesine tabi tutulmak ve ilk aylığına esas
malullük halinin devam ettiği anlaşılmak kaydıyla, bu tarihi takip eden ödeme
dönemi itibariyle Kanunun 27. maddesine göre yeniden hesaplanarak
bağlanacaktır.
Malullük aylığı almakta iken yeniden sigortalı olarak
çalışmaya başlamaları nedeniyle malullük aylığı kesilenlerin kontrol muayenesi
sonucu temin edilen sağlık kurulu raporları Kurum sağlık kurulunca Kanun gereği
ilk maluliyetlerinin tespit edildiği tarihteki mevzuata göre
değerlendirilecektir. Ancak, ilk maluliyetlerinin tespit edildiği mevzuata göre
malul sayılmayanların durumları, bir kez de işten ayrıldıkları tarihteki
mevzuata göre değerlendirilecektir.
Kurum sağlık kurulunca malullük halinin devam etmediği
anlaşılanlara çalışmaya başladığı tarihi takip eden ödeme dönemi başından
itibaren ödenen aylıklar için Kanunun 96. maddesine göre işlem yapılacaktır.
Örnek 1: 1.11.2016 tarihi itibariyle 4/1-(a)
kapsamında malullük aylığı bağlandıktan sonra 1.3.2017-30.4.2017 ve
15.7.2017-31.8.2017 tarihleri arasında 4/1-(a) kapsamında çalıştığı tespit edilen
sigortalı, 20.12.2017 tarihinde kesilen malullük aylığının yeniden bağlanması
için talepte bulunmuştur. Buna göre, sigortalı kontrol muayenesine tabi
tutulacak olup, Kurum sağlık kurulunca ilk aylığına esas malullük halinin devam
ettiğinin anlaşılması halinde, sigortalının çalıştığı dönemlerle ilgili olarak
Kanunun 27. maddesi gereğince aylık hesabı yapılacak ve aylık sigortalılığın
sona erdiği tarihi takip eden ödeme döneminden itibaren başlatılacaktır. Fazla
ve yersiz ödemelerle ilgili olarak çalışılan sürelere ilişkin yasal süresinde
bildirim yapıldığının tespit edilmesi halinde Kanunun 96. maddesinin birinci
fıkrasının (b) bendine göre işlem yapılacaktır.
Örnek 2: Örnek 1’deki sigortalının Kurum sağlık
kurulunca ilk aylığına esas malullük halinin devam etmediğinin anlaşılması
halinde, sigortalının çalışmaya başladığı 1.3.2017 tarihi takip eden ödeme
dönemi başından itibaren yersiz ödenen aylıkların tamamı için çalışılan
sürelere ilişkin yasal süresinde bildirim yapıldığının tespit edilmesi halinde
Kanunun 96. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre işlem yapılacaktır.
7.1.2. Aylık almakta iken aylığının çalışmaya
başlaması nedeniyle kesilmesi gerektiği tespit edilen sigortalılardan çalışması
devam edenlerin çalışma sürelerinin;
- Kesintisiz olması durumunda, ödenmekte olan aylıklar
çalışmaya başladığı tarihi takip eden ödeme dönemi itibariyle kesilerek yersiz
ödenen aylıkların tamamı için,
- Kesintili olması durumunda, aylığı kesilerek kontrol
muayenesine tabi tutulacak ve ilk aylığına esas malullük halinin devam etmesi
halinde yersiz ödenen aylıkların tespitinde sadece çalışılan süreler esas
alınarak, malullük halinin devam etmediği anlaşılanlara ise çalışmaya başladığı
tarihi takip eden ödeme dönemi başından itibaren yersiz ödenen aylıkların tamamı
için,
Kanunun 96. maddesine
göre işlem yapılacaktır.
Bu durumda olan sigortalıların aylıklarına en son işten
ayrılarak talepte bulunması halinde her bir işten ayrılış tarihi dikkate
alınarak Kanunun 27. maddesi gereğince işlem yapılacaktır.
Örnek 1: 1.11.2016 tarihi itibariyle 4/1-(a)
kapsamında malullük aylığı bağlandıktan sonra 1.3.2017-30.4.2017 tarihleri
arasında ve 15.7.2017 tarihinden itibaren 4/1-(a) kapsamında çalıştığı
20.12.2017 tarihinde tespit edilen sigortalının aylığı kesilerek kontrol muayenesine
tabi tutulacak olup, Kurum sağlık kurulunca ilk aylığına esas malullük halinin
devam ettiğinin anlaşılması halinde fazla ve yersiz ödemelerle ilgili olarak
çalışılan sürelere ilişkin yasal süresinde bildirim yapıldığının tespit
edilmesi halinde Kanunun 96. maddesinin (b) bendi gereğince sigortalının sadece
çalıştığı sürelerle ilgili olarak borç kaydı yapılacaktır.
Örnek 2: Örnek 1’deki sigortalının 1.12.2016
tarihinden itibaren 4/1-(a) kapsamında çalıştığının 20.12.2017 tarihinde tespit
edilmesi halinde, aylığı kesilerek kontrol muayenesine gönderilmeksizin
çalıştığı sürelere ilişkin ödenen aylıkların tamamı Kanunun 96. maddesinin (b)
bendine göre borç çıkarılacaktır.
ÜÇÜNCÜ
BÖLÜM
YAŞLILIK
SİGORTASI
1. Yaşlılık
Sigortasından Sağlanan Yardımlar
Yaşlılık sigortasından sağlanan
yardımlar, yaşlılık aylığı bağlanması ve yaşlılık toptan ödemesi yapılmasıdır.
2. Yararlanma
Koşulları
Kanunun 28. maddesinde yaşlılık sigortasından aylığa hak
kazanma koşulları düzenlenmiştir. İlgili maddenin ikinci ve üçüncü fıkrasında
yaşlılık aylığına hak kazanma genel koşulları belirlenirken, dört ila sekizinci
fıkralarında sigortalıların işyerlerindeki çalışma koşulları ile maluliyet ve
çalışma gücü kayıp oranları gibi özel durumları göz önünde bulundurularak, daha
kolay koşullarla emekliliğe hak kazanabilmelerine olanak sağlayan özel
koşullara da yer verilmiştir.
Gerek genel koşullara, gerekse özel koşullara göre
aylık bağlanabilmesi, 4/1-(a) ve 4/1-(c) sigortalıları için çalıştığı işinden
ayrılma ve yazılı istekte bulunma koşullarının, 4/1-(b) sigortalıları için ise
yalnızca yazılı istekte bulunma koşulunun gerçekleşmesine bağlı bulunmaktadır.
2.1. Genel Koşullar
4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamında yaşlılık sigortasından
aylığa hak kazanmanın genel koşulları;
- 8.9.1999 (dahil) tarihinden önce sigortalı olanlar,
- 8.9.1999 (hariç) ila 30.4.2008 (dahil) tarihleri
arasında sigortalı olanlar,,
- 30.4.2008 (hariç) sonrasında sigortalı olanlar, olmak
üzere 3 bölümde incelenecektir.
2.1.1. 4/1-(a) ve 4/1-(b) Kapsamında 8.9.1999
(Dahil) Tarihinden Önce Sigortalı Olanlar
8.9.1999 tarihinden önce sigortalı olanların yaşlılık
aylığına hak kazanma koşulları Kanunla;
- 4/1-(a) sigortalıları için; 506 sayılı Kanunun geçici
81.,
- 4/1-(b) sigortalıları için; 1479 sayılı Kanunun geçici
10.,
maddeleri yürürlükte bırakılmak suretiyle mülga
kanunlardaki hükümler doğrultusunda tespit edilmesi sağlanmıştır.
Buna göre, 8.9.1999
(dahil) tarihinden önce sigortalı olan;
- 4/1-(a) sigortalılarının aylığa hak kazanma koşulları 506
sayılı Kanunun geçici 81. maddesinin A, B ve C bentlerindeki,
- 4/1-(b) sigortalılarının ise 1479 sayılı Kanunun geçici
10. maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarındaki,
koşullara göre
belirlenecektir.
2.1.1.1. 4/1-(a)
Kapsamındaki Sigortalılar
2.1.1.1.1. 506 Sayılı
Kanunun Geçici 81/A Bendine Göre Aylığa Hak Kazanma Koşulları
8.9.1999 tarihi itibariyle 506 sayılı Kanunun 4447 sayılı
Kanunla değiştirilmeden önceki 60. maddesinin (A) bendindeki seçeneklere göre
yaşlılık aylığına hak kazananlar ile bu tarih itibariyle kadın sigortalılardan
18, erkek sigortalılardan 23 yıllık sigortalılık sürelerini dolduranlardan;
- Kadın ise 50, erkek
ise 55 yaşını doldurmuş olması ve en az 5000 gün veya,
- Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmuş olması, 15
yıl sigortalılık süresi bulunması ve en az 3600 gün yahut,
- Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmamış olmakla
beraber, kadın ise 20, erkek ise 25 yıl sigortalılık süresi bulunması ve en az
5000 gün,
malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olma
şartlarını yerine getirenler, yaşlılık aylığına hak kazanacaklardır.
2.1.1.1.2. 506 Sayılı
Kanunun Geçici 81. maddesinin birinci fıkrasının (B) Bendine Göre Aylığa Hak
Kazanma Koşulları
4759 sayılı Kanunla değişik 506 sayılı Kanunun geçici 81.
maddesinin birinci fıkrasının (B) bendi ile sigortalıların 23.5.2002
tarihindeki sigortalılık sürelerine göre, aşağıdaki tabloda belirtilen en az
sigortalılık süresi, yaş ve prim ödeme gün sayısı koşulunu yerine getirmeleri
halinde yaşlılık aylığına hak kazanabilecekleri öngörülmüştür.
4759
Sayılı Kanunda Yaşlılık Aylığı İçin Öngörülen
Kademeli
Geçiş Süreci
|
|
Tahsis Talep
Tarihindeki En Az |
||||
23.5.2002
Tarihindeki Sigortalılık Süresi/Sigortalılık Süresinin Başlangıcı |
Sigortalılık
süresi |
Yaşı |
Gün Sayısı |
|||
Kadın |
Erkek |
Kadın |
Erkek |
Kadın |
Erkek |
|
18
yıl–20 yıl 8 ay 15 gün 9.9.1981-23.5.1984 |
23 yıl–25 yıl 8 ay
15 gün 9.9.1976-23.5.1979 |
20 |
25 |
40 |
44 |
5000 |
17
yıl – 18 yıl 24.5.1984-23.5.1985 |
21 yıl
6 ay-23 yıl 24.5.1979-23.11.1980 |
20 |
25 |
41 |
45 |
5000 |
16
yıl – 17 yıl 24.5.1985-23.5.1986 |
20 yıl
– 21 yıl 6 ay 24.11.1980-23.5.1982 |
20 |
25 |
42 |
46 |
5075 |
15
yıl – 16 yıl 24.5.1986-23.5.1987 |
18 yıl
6 ay-20 yıl 24.5.1982-23.11.1983 |
20 |
25 |
43 |
47 |
5150 |
14
yıl – 15 yıl 24.5.1987-23.5.1988 |
17
yıl-18 yıl 6 ay 24.11.1983-23.5.1985 |
20 |
25 |
44 |
48 |
5225 |
13
yıl – 14 yıl 24.5.1988-23.5.1989 |
15 yıl
6 ay-17 yıl 24.5.1985-23.11.1986 |
20 |
25 |
45 |
49 |
5300 |
12
yıl – 13 yıl 24.5.1989-23.5.1990 |
14
yıl-15 yıl 6 ay 24.11.1986-23.5.1988 |
20 |
25 |
46 |
50 |
5375 |
11
yıl – 12 yıl 24.5.1990-23.5.1991 |
12 yıl
6 ay-14 yıl 24.5.1988-23.11.1989 |
20 |
25 |
47 |
51 |
5450 |
10
yıl – 11 yıl 24.5.1991-23.5.1992 |
11 yıl-12
yıl 6 ay 24.11.1989-23.5.1991 |
20 |
25 |
48 |
52 |
5525 |
9
yıl – 10 yıl 24.5.1992-23.5.1993 |
9
yıl 6 ay-11 yıl 24.5.1991-23.11.1992 |
20 |
25 |
49 |
53 |
5600 |
8
yıl – 9 yıl 24.5.1993-23.5.1994 |
8
yıl-9 yıl 6 ay 24.11.1992-23.5.1994 |
20 |
25 |
50 |
54 |
5675 |
7
yıl – 8 yıl 24.5.1994-23.5.1995 |
6 yıl
6 ay-8 yıl 24.5.1994-23.11.1995 |
20 |
25 |
51 |
55 |
5750 |
6
yıl – 7 yıl 24.5.1995-23.5.1996 |
5
yıl-6 yıl 6 ay 24.11.1995-23.5.1997 |
20 |
25 |
52 |
56 |
5825 |
5
yıl – 6 yıl 24.5.1996-23.5.1997 |
3 yıl
6 ay-5 yıl 24.5.1997-23.11.1998 |
20 |
25 |
53 |
57 |
5900 |
4
yıl – 5 yıl 24.5.1997-23.5.1998 |
2
yıl 8 ay 15 gün-3 yıl 6 ay 24.11.1998-8.9.1999 |
20 |
25 |
54 |
58 |
5975 |
3
yıl – 4 yıl 24.5.1998-23.5.1999 |
|
20 |
|
55 |
|
5975 |
2
yıl 8 ay 15 gün-3 yıl 24.5.1999-8.9.1999 |
|
20 |
|
56 |
|
5975 |
2.1.1.1.3. 506 Sayılı Kanunun Geçici 81/C
Bendine Göre Aylığa Hak Kazanma Koşulları
4759 sayılı Kanunla 23.5.2002 tarihinden geçerli olmak üzere
506 sayılı Kanunun geçici 81. maddesinde yapılan değişiklikle anılan maddenin
birinci fıkrasının (C) bendinin (a) alt bendinde yer alan 15 yıl + 50/55 yaş +
3600 gün koşuluna göre yaşlılık aylığına hak kazanma koşulları sigortalılık
sürelerinin tespiti bakımından 23.5.2002 tarihi esas alınarak belirlenecek
olup, bu tarihten sonra emekli olacaklar için 15 yıl, 3600 gün ve 50/55 yaş
şartlarını yerine getirecekleri tarihe göre kademeli geçiş süreci
öngörülmüştür.
23.5.2002 tarihinde öngörülen şartları yerine
getiremeyenler, bu şartları aşağıda belirtilen tarih aralıklarından hangi tarih
aralığında yerine getiriyorsa o yaşlarda aylığa hak kazanacaklardır.
- 24.5.2002 ile 23.5.2005 tarihleri arasında yerine
getirenler kadın ise 52, erkek ise 56 yaşını doldurmuş olmaları,
- 24.5.2005 ile 23.5.2008 tarihleri arasında yerine
getirenler kadın ise 54, erkek ise 57 yaşını doldurmuş olmaları,
- 24.5.2008 ile 23.5.2011 tarihleri arasında yerine
getirenler kadın ise 56, erkek ise 58 yaşını doldurmuş olmaları,
- 24.5.2011 tarihinden sonra yerine
getiren kadınlar 58, 24.5.2011 ile 23.5.2014 tarihleri arasında yerine getiren
erkekler 59 yaşını doldurmuş olmaları,
- 24.5.2014
tarihinden sonra yerine getiren erkekler 60 yaşını doldurmuş olmaları,
halinde yaşlılık aylığına
hak kazanacaklardır.
2.1.1.2. 4/1-(b)
Kapsamındaki Sigortalılar
2.1.1.2.1. 1479
Sayılı Kanunun Geçici 10. Maddesinin Birinci Fıkrasına Göre Aylığa Hak
Kazananlar
1.10.1999 tarihi itibariyle aylık bağlanmasına hak
kazananlar ile hak kazanmalarına iki tam yıl veya daha az kalanlar, 1479 sayılı
Kanunun 35. maddesinin 4447 sayılı Kanunla değiştirilmeden önceki hükümlerine
göre;
- Talepte bulunduğu tarihte prim ve prime ilişkin
borcunun bulunmaması,
- Kadın ise 20 tam yıl, erkek ise 25 tam yıl prim ödemesi,
- Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşında olması ve 15 tam yıl
prim ödemesi, şartıyla aylığa hak kazanacaklardır.
2.1.1.2.2. 1479
Sayılı Kanunun Geçici 10. Maddesinin İkinci Fıkrasına Göre Aylığa Hak
Kazananlar
1479 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinin ikinci fıkrası
Anayasa Mahkemesinin iptal kararından sonra 4759 sayılı Kanunla yeniden
düzenlenmiş ve bu defa sigortalıların 23.5.2002 tarihini takip eden ay başı
olan 1.6.2002 tarihi itibariyle, kadın ise 20, erkek ise 25 tam yılını
dolduranlar veya doldurmalarına kalan süreye göre kademeli geçiş süreci
öngörülmüştür.
1479
SK. Geçici 10/İkinci Fıkrasına Göre
Aylığa
Hak Kazanma Kademeli Geçiş Süreci
Kadın |
Emeklilik
Yaşı |
Erkek |
Emeklilik
Yaşı |
2 tam yıl veya daha
az |
40 |
2 tam yıl veya daha
az |
44 |
3 tam yıl veya daha
az |
41 |
3 yıl 6 ay veya
daha az |
45 |
3 tam yıldan fazla, 4 tam yıl veya daha
az |
42 |
3 yıl 6 aydan
fazla, 5 tam yıl veya daha az |
46 |
4 tam yıldan fazla, 5 tam yıl veya daha
az |
43 |
5 yıldan fazla, 6
yıl 6 aydan veya daha az |
47 |
5 tam yıldan fazla, 6 tam yıl veya daha
az |
44 |
6 yıl 6 aydan
fazla, 8 tam yıl veya daha az |
48 |
6 tam yıldan fazla, 7 tam yıl veya daha
az |
45 |
8 tam yıldan fazla,
9 yıl 6 ay veya daha az |
49 |
7 tam yıldan fazla, 8 tam yıl veya daha
az |
46 |
9 yıl 6 aydan
fazla, 11 tam yıl veya daha az |
50 |
8 tam yıldan fazla, 9 tam yıl veya daha
az |
47 |
11 tam yıldan
fazla, 12 yıl 6 ay veya daha az |
51 |
9 tam yıldan fazla, 10 tam yıl veya
daha az |
48 |
12 yıl 6 aydan fazla,
14 tam yıl veya daha az |
52 |
10 tam yıldan
fazla, 11 tam yıl veya
daha az |
49 |
14 tam yıldan
fazla, 15 yıl 6 ay veya daha az |
53 |
11 tam yıldan
fazla, 12 tam yıl veya
daha az |
50 |
15 yıl 6 aydan
fazla, 17 tam yıl veya daha az |
54 |
12 tam yıldan
fazla, 13 tam yıl veya
daha az |
51 |
17 tam yıldan
fazla, 18 yıl 6 ay veya daha az |
55 |
13 tam yıldan
fazla, 14 tam yıl veya
daha az |
52 |
18 yıl 6 aydan
fazla, 20 tam yıl veya daha az |
56 |
14 tam yıldan
fazla, 15 tam yıl veya
daha az |
53 |
20 tam yıldan
fazla, 21 yıl 6 ay veya daha az |
57 |
15 tam yıldan
fazla, 16 tam yıl veya
daha az |
54 |
21 yıl 6 aydan
fazla, 22 tam yıl |
58 |
16 tam yıldan fazla
veya 17 tam yıl |
55 |
|
|
2.1.1.2.3. 1479 Sayılı
Kanunun Geçici 10. Maddesinin Üçüncü Fıkrasına Göre Aylığa Hak Kazananlar
1.10.1999 tarihinde
kadın ise 50, erkek ise 55 yaş ve en az 15 tam yıl için 2 yıldan daha fazla
süre var ise kademeli geçiş süreci uygulanacaktır.
1479
SK. Geçici 10/Üçüncü Fıkrasına Göre
Aylığa
Hak Kazanma Koşulları-Kademeli Geçiş Süreci
Kanun
Çıktığı Tarihte Emekliliğine
Kalan Süre (1.10.1999
Tarihi İtibariyle) |
Yaş |
Prim Ödeme Süresi |
|
Kadın |
Erkek |
||
2-4 Yıl arasında
olanlar |
51 |
56 |
15 Yıl |
4-6 Yıl arasında
olanlar |
52 |
56 |
15 Yıl |
6-8 Yıl arasında
olanlar |
53 |
57 |
15 Yıl |
8-10 Yıl arasında
olanlar |
54 |
57 |
15 Yıl |
10 Yıldan fazla
olanlar |
56 |
58 |
15 Yıl |
Kısmi aylıklarda; sigortalının 1.10.1999
tarihinde hem hizmeti hem de yaşı değerlendirilecektir.
2.1.2. 4/1-(a) ve
4/1-(b) Kapsamında 8.9.1999 (Hariç) ila 30.4.2008 (Dahil) Tarihleri Arasında
Sigortalı Olanlar
2.1.2.1. 4/1-(a)
Kapsamındaki Sigortalılar
4447 sayılı Kanunla 506 sayılı Kanunun 60. maddesinin (A)
fıkrasındaki yaşlılık aylığına hak kazanma seçenekleri üçten ikiye indirilerek,
8.9.1999 (hariç) tarihinden sonra ilk defa sigortalı olarak çalışmaya
başlayanların yaşlılık aylığından yararlanabilmesi için;
- Kadın ise 58, erkek
ise 60 yaşını doldurmuş olması ve en az 7000 gün veya,
- Kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını
doldurmuş olması, 25 yıl sigortalılık süresi bulunması ve en az 4500 gün,
malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak
seçeneklerinden birinin yerine getirilmesi öngörülmüştür.
Kanunun geçici 9.
maddesinin birinci fıkrasında aynı hüküm korunmuştur.
2.1.2.2. 4/1-(b)
Kapsamındaki Sigortalılar
Kanunun geçici 9. maddesinin ikinci fıkrasında 4/1-(b)
kapsamında sigortalı olup, 8.9.1999 tarihinden 30.4.2008 tarihine kadar ilk
defa sigortalı sayılanlar;
- Kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş ve 25 tam
yıl sigorta primi ödemiş olması veya,
- Kadın ise 60, erkek ise 62 yaşını doldurması ve en az
15 tam yıl malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemesi,
şartıyla yaşlılık
aylığından yararlanacaklardır.
2.1.3. 30.4.2008
(Hariç) Sonrasında Sigortalı Olanlar
Kanunla genel hükümler yönünden ilk defa Kanuna göre
sigortalı sayılanlara yaşlılık sigortasından aylık bağlama şartları 28. maddede
düzenlenmiştir.
Maddenin ikinci fıkrasında; ilk defa Kanuna göre
sigortalı sayılanlara aşağıda belirtilen şartları yerine getirmeleri halinde
yaşlılık aylığı bağlanacağı öngörülmüş olmakla birlikte, Kanunun geçici 7.
maddesinin son fıkrasında 30.4.2008 (hariç) tarihinden sonra 506, 1479, 5434,
2925 ve 2926 sayılı kanunlara göre ilk defa sigortalı veya iştirakçi olanlar
hakkında Kanunun 28. maddesinin ikinci ve üçüncü fıkrası hükümlerinin
uygulanacağı öngörülmüştür. Diğer bir ifadeyle, 28. maddenin ikinci ve üçüncü
fıkraları ilk defa 1.5.2008 tarihi itibariyle 506, 1479, 5434, 2925 ve 2926
sayılı kanunlara göre sigortalı olanlar için uygulanacaktır.
Buna göre, ilk defa
1.5.2008 tarihi itibariyle sigortalı olanlardan;
- 4/1-(a) sigortalılarına, kadın ise 58, erkek ise 60
yaşını doldurmuş olması ve en az 7200 gün,
- 4/1-(b) ve 4/1-(c) sigortalılarına, kadın ise 58, erkek
ise 60 yaşını doldurmuş olması ve en az 9000 gün,
malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları
primi bildirilmiş olması şartıyla yaşlılık aylığı bağlanacaktır.
Kadın sigortalılar için 58, erkek
sigortalılar için 60 olarak öngörülen yaş hadleri, 4/1-(a) sigortalıları için
7200, 4/1-(b) ve 4/1-(c) sigortalıları için 9000 prim gün sayısı koşullarının
28. maddenin ikinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen kademeli süreçte,
1.1.2036 tarihinden sonra yerine getirilmesi halinde, gün koşulunun yerine
getirildiği tarih aralığındaki yaş hadleri esas alınarak aylığa hak kazanma
koşulları belirlenecektir.
Yine, 28. maddenin üçüncü fıkrasında;
ikinci fıkrada belirlenen yaş hadlerine 65 yaşı geçmemek üzere, üç yıl eklenmek
ve adlarına en az 5400 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi
bildirilmiş olmak şartıyla da yaşlılık aylığı bağlanabilecektir.
5510/28.
Maddenin İki ve Üçüncü Fıkralarına Göre
Aylığa
Hak Kazanma Koşulları
Madde
No |
4/1-(a)
Sigortalıları İçin 7200,
4/1-(b) ve 4/1-(c) Sigortalıları
İçin 9000 Prim Gün
Sayısı Koşulunun Oluştuğu
Tarih |
Tahsis
Talep Tarihindeki En Az |
|||
Yaş |
Sigortalılık
Niteliğine Göre Prim Gün Sayısı |
||||
Kadın |
Erkek |
4/1-(a) |
4/1-(b)
ve 4/1-(c) |
||
28/iki-(a) |
01.05.2008
- 31.12.2035 |
58 |
60 |
7200 |
9000 |
28/
üç |
01.05.2008
- 31.12.2035 |
61 |
63 |
5400 |
5400 |
28/iki-(b)
ve üç |
01.01.2036
31.12.2037 |
59 |
61 |
7200 |
9000 |
62 |
64 |
5400 |
5400 |
||
01.01.2038
- 31.12.2039 |
60 |
62 |
7200 |
9000 |
|
63 |
65 |
5400 |
5400 |
||
01.01.2040
- 31.12.2041 |
61 |
63 |
7200 |
9000 |
|
64 |
65 |
5400 |
5400 |
||
01.01.2042
- 31.12.2043 |
62 |
64 |
7200 |
9000 |
|
65 |
65 |
5400 |
5400 |
||
01.01.2044
– 31.12.2045 |
63 |
65 |
7200 |
9000 |
|
65 |
65 |
5400 |
5400 |
||
01.01.2046
– 31.12.2047 |
64 |
65 |
7200 |
9000 |
|
65 |
65 |
5400 |
5400 |
||
01.01.2048 |
65 |
65 |
7200 |
9000 |
|
65 |
65 |